Janny van der Heijden: 'Vinden wat je niet zoekt, is dat niet juist wat het leven boeiend maakt?'

Janny van der Heijden schrijft elke maand een column voor Nouveau, waarin ze leeft, lacht, huilt en zich verwondert. Ditmaal legt ze uit waarom ze weer op een papieren krant is overgegaan.

Ik heb sinds kort tot mijn grote vreugde weer een abonnement op een papieren krant. Niks bijzonders natuurlijk, maar ik wil graag uitleg­gen waarom ik daar weer blij mee ben.

Ik ben altijd een lezer geweest. Boeken, tijd­schriften, kranten en – ja hoor, ik durf het toe te geven – ik blader zelfs door reclamefolders heen.

Zo’n jaar of acht geleden besloot ik de papieren kranten in te ruilen voor digitale versies. Dat leek me handiger en bespaarde stapels papier.

Ik miste dingen

Maar meer en meer merkte ik dat ik dingen miste. En dan bedoel ik niet alleen het relaxed met een kop koffie aan de lange tafel door de krant bladeren, maar het lezen en zien van dingen die je digitaal niet opmerkt. En precies daar gaat het naar mijn gevoel om: iets vinden waar je niet naar op zoek bent.

Serendipiteit

Dit gegeven heet met een fraai woord: serendipiteit. Een fenomeen dat een paar jaar geleden is uitgeroepen tot een van de tien moeilijkst te omschrijven woorden. De simpelste en leukste verklaring die ik ooit las, luidde als volgt: zoeken naar een speld in de hooiberg en er met de boerenmeid uit komen rollen.

Serendipiteit is afgeleid van het Engelse serendipity, een woord dat in 1754 voor het eerst bedacht en gebruikt werd door schrijver, politicus en vierde graaf van Orford, Horace Walpole (overi­gens ook de bedenker van de allereerste griezelroman) nadat die een middeleeuws Perzisch sprookje had gelezen.

Gelukkig toeval

De dichter Amir Khusrau beschrijft daarin hoe de zonen van de koning van Serendip (de oude Perzische naam voor Ceylon, nu Sri Lanka) de wijde wereld intrekken. Gaandeweg ontdekken zij ‘bij toeval’ zaken waar ze niet naar op zoek waren, maar die uiteindelijk zeer waardevol en zelfs essentieel blijken.

Walpole beschrijft het gegeven in een brief aan een vriend en bedenkt er het woord serendipity voor: de wet van toeval en gevolg. Het vinden van iets waar je niet naar op zoek was, oftewel: inzicht krijgen in datgene dat niet eerder zichtbaar was.

De wil om te ontdekken

De ontdekking van Amerika, zwaartekracht, Alexander Flemings penicilline, roestvrij staal, röntgenbeelden, het succes van Harry Potter, de post-it – allemaal beroemde voorbeelden van baanbrekende en beroemde zaken die uitsluitend zijn ontstaan of gebeurd door de combinatie van toevalligheden én de wil om te ont­dekken.

Mijn beslissing om weer op een papieren krant over te gaan heeft daarmee te maken. Net zoals het lezen van een magazine. Al bladerend een column of nieuwtje vinden waar ik niet naar op zoek was, me laten verrassen door een ander inzicht of jong talent.

Uit je bubbel

Wanneer je uitsluitend digitaal leest, worden er keuzes in het aanbod en de overzichten voor je gemaakt door een computer. Het zijn de algoritmes die bepalen wat je wel en niet krijgt voorgeschoteld, op de nieuwssites, maar ook op Facebook en Insta­gram. Toeval wordt hierdoor uitgesloten. Maar is dat niet juist wat het leven boeiend maakt? Niet de voorspelbaarheid, maar de onverwachtheden.

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in