Glitter & Glamour: koninklijke pracht op Paleis Soestdijk

Bij welke gelegenheden draagt een koningin een tiara? En is tiara eigenlijk wel het juiste woord – moet je niet diadeem zeggen? De expositie Schitteren op Soestdijk beantwoordt deze en ontelbare andere vragen over het koninklijk hof. De tentoonstelling gaat niet alleen in op de traditie; er is ook werk van hedendaagse ontwerpers en kunstenaars te zien.

Diadeem

Tiara blijkt een prima woord, maar aan het hof spreekt men bij voorkeur over een diadeem. En hoewel dames uit gegoede kringen zich in de negentiende eeuw op allerlei feesten met diademen tooiden, draagt een moderne koningin er alleen een tijdens staatsbanketten en koninklijkehuwelijken.

Daarom kennen de meeste mensen de diademen die de vrouwelijke leden van de koninklijke familie dragen alleen van foto’s of televisiebeelden. Deze expositie biedt de kans van dichtbij te bekijken hoe die hoofdsieraden precies in elkaar zitten. Te zien zijn diademen uit particuliere collecties die tijdens hofbals zijn gedragen, en minutieuze replica’s van de beroemde Stuart-diadeem en de saffieren diadeem die Máxima tijdens de inhuldiging droeg. Die replica’s zijn speciaal voor de tentoonstelling gemaakt, de echte koninklijke juwelen worden namelijk nooit uitgeleend.

'Paleis Soestdijk is een heel menselijk paleis, er is geen paleis dat zo van ons allemaal is'

Struisvogelveren

De expositie gaat over de glamour aan het hof, maar ook over de glamour van het paleis. ‘Paleis Soestdijk is een bijzondere locatie,’ zegt creatief directeur Nicole Uniquole. ‘Het is een heel menselijk paleis. Er is geen paleis dat zo van ons allemaal is. Misschien zijn het de herinneringen die we nog aan het bordes hebben. Het is een toegankelijk paleis, maar wel heel groot, met honderdzeventig kamers. Met iedere tentoonstelling willen we weer een ander deel ervan openstellen.’

Elke zaal heeft zijn eigen thema, bijvoorbeeld ‘koninklijke juwelen’ of ‘het hofbal’. Die thema’s worden ingevuld met historische stukken, maar ook met hedendaagse ontwerpen. Historisch is bijvoorbeeld de galajurk van prinses Juliana van goudleer met een imposante struisvogelverencape uit 1930. Een bruikleen van Paleis Het Loo. Of de galajurk uit 1966 die prinses Beatrix de dag voor haar huwelijk droeg en waarin ze meeliep in een polonaise in het Paleis op de Dam. Het is een mouwloze jurk van het Bossche modehuis Maison Linette. Op het eerste gezicht oogt hij eenvoudig, maar hij is rijkversierd met zilverdraad, borduurwerk en kralen in een patroon van witte pioenrozen en lichtblauwe bladeren en varens.

In de ruimte erna zijn de diadeem en de broche te zien die Beatrix droeg op de dag van haar huwelijk. In iedere zaal beland je in een ander verhaal,’ vertelt Uniquole. ‘Ik hou ervan als je door een tentoonstelling helemaal wordt opgetild uit je dagelijks leven en dat je het gewoon nooit meer vergeet.’

Jurk van Prinsjesdag

Op de tentoonstelling zijn ook twee ontwerpen te zien van Iris van Herpen. Een daarvan lijkt veel op de jurk die Máxima droeg bij de opening van een grote tentoonstelling over de ontwerpster in Parijs vorig jaar. Een andere couturier die zich mag verheugen in de belangstelling van de koningin is de Marokkaanse Nederlander Mohamed Benchellal. Van hem droeg Máxima onlangs een sculpturale blauwgrijze jurk bij de opening van een tentoonstelling over Marokkaanse mode in het Centraal Museum. Ze droeg die jurk eerder op Prinsjesdag in 2022.

Benchellal kleedde onder meer Alicia Keys, Sharon Stone en koningin Rania van Jordanië. Hij heeft veel succes met zijn werk in de Arabische wereld en ontving de afgelopen tijd een aantal (internationale) prijzen. Zeven koninklijke creaties van hem, compleet met hofslepen, staan in de Stuczaal, de voormalige officiële ontvangstzaal van het paleis.

De leeuw van Oranje-Nassau

In de zaal die gewijd is aan het hofbal zien we twee gigantische baljurken van de in Neder- land woonachtige Deense ontwerper Claes Iversen, van wie Máxima regelmatig outfits draagt. In die zaal hangt tevens een aquarel die prinses Beatrix maakte toen ze elf jaar oud was, van meisjes in baljurken die veel weg hebben van die van Iversen. De aquarel werd onlangs door de Bredase ondernemer Aad Ouborg gekocht en hij was zo vriendelijk hem meteen weer uit te lenen.

Een van de topstukken op de expositie is een tweeëneenhalf meter hoge kristallen kroonluchter in de vorm van de leeuw van Oranje-Nassau, gemaakt door de Haagse kunstenaar Hans van Bentem. Uniquole: ‘Aan de hand van zo’n hedendaags object kun je iets vertellen over die leeuw. Maar die leeuw keert ook terug in onder meer deurknoppen, vitrage en houtwerk in het paleis. Wij hopen dat mensen daar op gaan letten en dat ze zo op een andere manier naar het pand gaan kijken.’

Ook bijzonder is een kroon, vervaardigd door House of Malakai, een Balinese ontwerper die alle kronen voor Beyoncé maakt. De kroon wordt getoond op een draaiend plateau in een spiegelkamer die daar speciaal voor is gebouwd.

Volgens Uniquole is het de bedoeling dat mensen niet alleen genieten van de tentoonstelling, maar ook van het paleis en de tuinen. ‘Er is meer te doen dan alleen de tentoonstelling. We hebben een nieuw café in het paleis waar je koffie kunt drinken, je kunt lunchen in de orangerie en je kunt heerlijk wandelen in de tuin en door het bos. Dus: je bent de hele dag onder de pannen.’

SCHITTEREN OP SOESTDIJK is tot 23 februari te zien.

Misschien ook voor jou:

Prinses Margarita de Bourbon de Parme over haar moeder: 'Ze staat voor waarin ze gelooft, ook al wil niet iedereen dat horen' | Nouveau