Psycholoog prof. dr. René Diekstra: 'M'n ouders zijn intieme vreemden voor me gebleven'

‘De lijst met vragen voor zowel mijn moeder als mijn vader is eindeloos, want ik heb ze tijdens hun leven nooit echt, diepgaand gesproken. De eerste vraag zou ik aan mijn moeder willen stellen. Vooral met haar heb ik eigenlijk nooit echt gepraat. Maar ik denk dat ik al snel zou overstappen op mijn vader, van wie ik denkelijk het meest zou kunnen leren.’

Retraite in Limburg

Aan beiden zou ik willen vragen: wie was de belangrijkste persoon in je leven en heb je van die persoon ook het meest geleerd? Onmiddellijk zou ik dan gaan zitten denken: en wie heeft die rol in mijn eigen leven vervuld? Ook zou ik van beiden graag willen weten of sterfelijkheid en dood thema’s waren in hun leven en hoe ze daarmee omgingen. Derde vraag zou zijn: wat was het meest gelukkige en wat het meest verdrietige moment in jullie leven en waarom? Een enkele keer heb ik weleens zoiets verdiepends aan m’n vader gevraagd, aan m’n moeder helaas nooit.

Bedankt voor je aanmelding! Let op: je ontvangt binnen 10 minuten een mail om jouw e-mailadres te bevestigen.

Inschrijven

Vul een geldig emailadres in. {{ errors . email[0] }}

Ik was het achtste kind in een rij van elf, het niet geziene kind, mag je zo’n achtste wel noemen. Verder zou ik mijn moeder nog willen vragen waarom ze met mijn vader getrouwd is en hoe ze van een ondernemende jonge vrouw, die een eigen zaak runde, een volgzame echtgenote is geworden en tenslotte wat dat grote gezin met elf kinderen (en nog twee of drie miskramen) voor haar heeft betekend. Ik herinner me nog wel dat ze af en toe een paar weken ergens in een Limburgs hotel een soort retraite hield. Dan moest ze echt herstellen van alle stress. Behalve met dat grote gezin was mijn moeder ook nog druk in de textielzaak die zij en mijn vader runden in Sneek.’

Emotionele verwaarlozing

‘Dat ik te weinig met m’n ouders gesproken heb, kwam natuurlijk voor een belangrijk deel door dat grote gezin. In zulke gezinnen zie je vaak een vorm van emotionele verwaarlozing; er is gewoon geen gelegenheid om met elk kind regelmatig en rustig te praten. Terugkijkend moet ik zeggen dat mijn ouders eigenlijk intieme vreemden voor me waren. Ze zijn beiden vrij jong overleden, drieënzestig en zevenenzestig jaar.’

Stemmingswisselingen

‘Naar aanleiding van die columns van een paar jaar geleden sprak ik opeens met mijn middelste zoon over mijn eigen verleden. Ik vertelde hem hoe mijn moeder dramatisch aan haar einde is gekomen. Ze maakte in de woning van mijn zus, waar verbouwd werd, een enorme val van de trap, die ze niet heeft overleefd. Ook kregen mijn zoon en ik het er toen over hoe ik op mijn elfde, zwaar tegen mijn zin, naar het seminarie werd gebracht, omdat vooral mijn moeder, als vroom katholiek, heel graag wilde dat ik priester zou worden. Tijdens dat gesprek met m’n zoon besefte ik, voor de zoveelste keer, hoe jammer het is dat ik zulke gesprekken nooit met mijn ouders heb gevoerd.

'Op sommige belangrijke vragen zal ik nooit meer antwoord krijgen'

Na hun dood raakte ik op een familiereünie in gesprek met een oom, de jongste broer van mijn vader. Die vertelde me dat mijn vader altijd aan erge stemmingswisselingen had geleden. Dat wisten wij thuis ook wel. We waren bang voor hem als hij weer zo gespannen door het huis liep. Soms kon hij bergen verzetten, de hele wereld op zijn schouders dragen, andere keren was hij ‘zum Tode betrübt’. Nu zou ik zeggen dat hij aan een bipolaire stemmingsstoornis heeft geleden, maar daar hadden wij toen totaal geen idee van. Voor mij heeft dat inzicht ook helderheid gegeven over mijn eigen depressie als kind van elf, twaalf, maar ook later nog als jongvolwassene. Zo heb ik soms toch nog antwoord gekregen op vragen waarmee ik lang geworsteld heb. Op sommige belangrijke vragen zal ik nooit meer antwoord krijgen. Want dat had alleen maar van mijn ouders zelf kunnen komen. Bij tijd en wijle ervaar ik dat nog als frustrerend of verdrietig. Ik verbeeld me dat ik dichter bij hen had kunnen komen en zij bij mij, als sommige vragen wél gesteld en beantwoord waren. Maar het is niet anders. Ik zal met bepaalde vraagtekens moeten leven. Het zij zo.’