Tanja Jess: 'Ik wil laten zien dat 50+ vrouwen geen seksloze wezens zijn'

Met sportieve en sexy posts op Instagram draagt actrice Tanja Jess (56) haar anti-ageism boodschap uit. ‘Ouder wordende vrouwen hebben zó veel te bieden.’

Meteen na binnenkomst drukt ze vier zakjes Oslo Skin Lab collageenpoeder in de tas van de interviewer. ‘Werkt echt!’ knipoogt Tanja Jess (56), die vervolgens, nog voordat de eerste vraag is gesteld, begint met praten.

Over influencermarketing, het glazen plafond, haar activisme, sletvrees en het stereotiepe beeld van mannelijke of vrouwelijke eigenschappen. ‘Zo’n onzin, ik heb júíst karaktertrekken die dan zogenaamd mannelijk zijn: ik ben iemand die snel de leiding neemt, daadkrachtig en besluitvaardig is.’

Roger Neve voor Nouveau

Ze zet twee koppen koffie op de houten tuintafel (‘Slow down’ staat er op de hare) en dirigeert hond Pippa naar haar eigen speelhoek. Het is een warme dag, Jess draagt een taupekleurige linnen jurk, de bovenste en onderste knopen los, het blonde haar op kaaklengte. ‘Net laten doen; ik had van dat dunne haar als jij, je kon er bijna doorheen kijken. Komt natuurlijk ook door de overgang, maar ik had geen zin meer in steeds haarstukken dragen. Bovendien lijkt het zo nog voller ook.’

Vervolgens gaat het over haar Insta­gramaccount @tanjajess (74 duizend volgers), dat leest als een digitaal dagboek en waarin ze van alles deelt, van de standing clamshell-pose in haar wekelijkse #mondaymoves-posts en de ontstoken anaalklieren van Pippa tot serieuze berichten over haar strijd tegen ongelijkheid en transfobie, de onrust van haar man Charly Luske en de eerste Vaderdag zonder haar eigen vader, de hoogleraar elektrotechniek die afgelopen oktober overleed.

Roger Neve voor Nouveau

Ze zegt: ‘Ik heb gemerkt dat vrouwen het fijn vinden als je je kwetsbaar­heid en imperfecties óók laat zien. We zouden vaker onze maskers moeten durven afgooien. De druk om alleen een filterperfecte wereld te laten zien is door Instagram steeds groter geworden. Dat vind ik beangstigend; niemand kan daaraan voldoen. Maar goed, ik heb ook geen zin om steeds naar foto’s van iemands ontstoken wintertenen te kijken, dus de vraag is: wat laat je wel zien en wat niet?’

Noem eens een voorbeeld.

‘Ik was in mei op vakantie op Rhodos en postte een foto van mezelf in bikini. Omdat ik me vroeger altijd zo ongemakkelijk heb gevoeld in badkleding, terwijl ik destijds een geweldig lijf had waarmee ik juist zo trots als een pauw over het strand had moeten paraderen! Dus was mijn bood­schap: geniet meer van wat je hebt, ook nu nog. Focus op wat er wél is en durf trots op jezelf te zijn."

"Aangezien ik er hard aan werk om fit te blijven, wilde ik met die foto laten zien dat een vrouw van zesenvijftig helemaal nog niet zo uitgezakt is. Anti-ageism, omdat je als vrouw toch heel erg wordt afgedankt nadat je een bepaalde leeftijd hebt bereikt.

Ik weet nog dat ik een keer over mezelf las: ‘Tanja Jess, is die nog relevant?’ Dat raakte me enorm. Omdat ik dacht: waaróm? En wie bepaalt dat dan? Deze wereld is zo gefixeerd op jeugdig en jong dat alles wat je als oudere persoon te bieden hebt niet meer lijkt te tellen. Maar goed, ik kreeg een reactie van een vrouwelijke volger die zei dat ook ík weer de perfecte foto liet zien. Ik had ’m niet bewerkt, maar was wél in voordelig licht gaan staan. Ze vond dat ik met die foto de lat hoog legde voor vrouwen van mijn eigen leeftijd.’

Had ze een punt?

‘Misschien. Maar ik hoop er vooral mee te laten zien dat een ouder wordende vrouw niet meteen een seksloos wezen is. Ook leuke, sexy vrouwen raken namelijk in de overgang. Ik doe mijn best mijn volgers te motiveren om net als ik aan een fit lijf te werken, omdat dat de enige manier is om leuk en gezond oud te kunnen worden.

Roger Neve voor Nouveau

Ik sport niet alleen om slank te blijven, maar ook om pijnvrij te kunnen opstaan. Door een hernia heb ik lang chronische pijnklachten gehad. Inmiddels zijn die weg dankzij een combinatie van krachttraining en yoga. En ik tennis ook nog met een groepje vriendinnen. Terwijl: ik ben totaal geen sportief type hè. Het liefst hang ik op de bank met de afstandsbediening en een bak stracciatellaijs. Dat is wie ik ben: een bankhanger. Dus denk ik altijd: als ík het kan, kan in principe iedereen het.’

Je bent er open over dat je weleens wat hulp krijgt om er goed uit te blijven zien. Met fillers en zo.

‘Fillers doe ik niet meer omdat ik er bobbeltjes in mijn wangen van kreeg. Je hoofd ziet er door fillers bovendien uit alsof je te veel alcohol drinkt, vind ik. Sowieso moet je nooit naar een arts gaan van het type ‘u vraagt, wij prikken’. Bij de Mozart Kliniek in Bussum zegt dokter Olga Liplavk ook gewoon tegen me: ‘Tan, leer er maar mee leven, hier doe ik niks aan.’ Soms is het namelijk kiezen tussen meerdere kwaden. Ik vind zo’n anusmondje niet mooi, met die verticale rimpels erboven. Maar als je daar iets in spuit, krijg je weer een raar eendenbekje. Tja.’

Roger Neve voor Nouveau

Wat doe je wel?

‘Allereerst gebruik ik goede huidverzorging zonder rommel. Ik ben fan van Dr. Hauschka. Verder doe ik soms babybotox in mijn frons, voorhoofd en boven de wenkbrauwen – hoef je ook geen ooglidcorrectie. Onlangs heeft Olga Sculptra in mijn wangen gespoten, wat de collageenaanmaak stimuleert en mijn huid voller, elastischer en steviger maakt. In het verleden heb ik weleens ultherapy gedaan: met ultrasone radiofrequen­tie wordt je huid verstrakt. Maar dat duurde anderhalf uur en was zó pijnlijk dat ik voor de tweede behandeling heb bedankt. Ik heb ook weleens de huidverstrak­kingsbehandeling van Next Fatfreeze Clinics geprobeerd en dat was wel prettig. Bovendien zag ik echt verschil, al was het subtiel. Maar ja: waar stoppen we? Een beetje vertragen is oké, maar acceptatie is het belangrijkst. Want is het nou echt zo erg als je huid een beetje verslapt? Of dat je rimpels krijgt?’

Ik ben benieuwd naar je antwoord, je somt net best een lijst op van dingen die je hebt gedaan om dat tegen te gaan.

‘Eerlijk gezegd is dat ook omdat ik veel van die behan­delingen krijg aangeboden. En ze zijn niet invasief, er wordt niet gesneden. Ik zie ze eerder als onderhoud van mijn huid. Tegelijkertijd is het stress­vol, dat gevoel dat ik constant van alles aan mezelf moet veranderen omdat ik anders niet meer voldoe. Waarom kan ik niet gewoon gracefully oud worden? In mijn vak voel ik de druk om ertegen te strijden. Omdat je aan de ene kant niet meer meetelt als je ouder wordt, maar tegelijkertijd ook genadeloze kritiek krijgt als je wél iets laat doen.’

Roger Neve voor Nouveau

Merk je vanuit de kant van opdrachtgevers dat het de bedoe­ling is dat je er goed uit blijft zien?

‘Nou ja, laten we eerlijk zijn: hoe vaak zie jij mij nog op televisie? In een film of een serie? Er zijn sowieso al weinig volwaardige rollen voor vrouwen en zeker voor vrouwen boven de veertig. Ik luister naar de podcast van Halina Reijn en Carice van Houten, die ervaren nu hetzelfde. Kun je nagaan: ben je Carice van Houten! Te oud om een moeder te spelen en te jong om oma te zijn. In het theater kun je gelukkig nog wél langer doorwerken, maar wat televisie betreft, weet ik niet of ik überhaupt nog bestaansrecht heb.’ Ze staat op, even de klapperende tuindeur sluiten. Intussen zegt ze: ‘Een tijdje geleden pitchte ik een programma-idee bij Omroep MAX, waarin oudere en jongere mensen samen een onderneming zouden starten. Maar ik kreeg te horen: ‘Oudere mensen kijken óók liever naar jongere mensen.’ Dat heeft een simpele reden: er zíjn nauwelijks oudere mensen op televisie. Dus er is niet eens een keuze. Vervolgens had ik een leuk idee voor een televisieserie over vrouwen in de overgang. Werd er gezegd dat een serie met alleen vrouwen in de hoofdrol lastig te verkopen is. ‘Kunnen de mannenrollen niet wat groter?’ En ik was nota bene naar een vrouwelijke producent gegaan.’

Roger Neve voor Nouveau

Heb jij weleens met #MeToo te maken gehad?

‘Ik ben zo blij dat daar nu eindelijk stappen tegen worden ondernomen. Wat ik heb meegemaakt op sets, dat wil jij niet weten.’

Nou, eigenlijk wil ik dat wel weten.

‘Het begon al in mijn modellentijd, met een bekende fotograaf die me alcohol ging voeren om te ontspannen en me vervolgens probeerde te zoenen. Terwijl ik pas zeventien was. Later stond ik bij Goede Tijden, Slechte Tijden om de haverklap in badjas, wat betekende dat er weer een bedscène moest worden gedraaid. Eén cameraman riep dan, terwijl hij in zijn handen wreef: ‘O, het wordt weer een leuke dag vandaag!’ Dat ik vóélde hoezeer hij zich aan mijn blote lichaam verlekkerde. Wat heel ongemakkelijk was en bovendien zeer ongepast. Maar niemand die er iets van zei. En we waren het ook allemaal gewend hè.’

Het ‘hoorde erbij’?

‘Precies, dat. Er was ook één acteur bij GTST die altijd meteen zijn tong achterin je huig stak. Terwijl je bij soap makkelijk een filmkus kunt doen, een beetje luchthappen zonder te tongen. Maar weet je: ik denk dat hij zich van geen kwaad bewust was. Dat hij het gewoon ‘lachen’ vond of zo. Omdat wij een wereld hebben gecreëerd waarin zo’n man denkt dat het oké is om zich op die manier te gedragen.

Het hele systeem is verrot en ook wij vrouwen zijn daar onderdeel van. Omdat we zeggen dat we geen lievige man willen die het huishouden doet, maar eentje die ons alle hoeken van de kamer laat zien. Fifty Shades of Grey, waarom slaan vrouwen daarop aan? Anouk die in een interview riep dat het lid van een man ‘wel een beetje pijn moet doen’. Holy fuck, daar zit zoiets toxisch in.

Zelf ben ik ontelbaar vaak aangerand. Mannen die ongevraagd hun piemel lieten zien, die me van mijn fiets probeerden te trekken, in mijn kont of borsten knepen, me probeerden te zoenen.’

Spottend: ‘Maar tegenwoordig kan ik heel rustig langs een bouwkeet lopen hoor. Er wordt niet meer gefloten. En seksscènes worden voor vrouwen van mijn leeftijd ook niet geschreven. ‘Het moment dat je onzichtbaar wordt’ noemen ze dat, toch? Nou ja, het heeft dus ook voordelen.’

In één adem door: ‘Vrouwen kunnen er ook wat van hè. Charly maakte op zijn zeventiende al deel uit van een boyband en hij werd ook voortdurend in zijn ballen en kont geknepen. Dat moet je als man dan een beetje lacherig weg­wuiven, terwijl andere mannen zeggen: ‘Zó, jij hebt een mooi leven!’

O ja? Is het leuk dat je de hele tijd wordt aan­gerand? Vrouwen die tijdens de Libelle Zomerweek met hem op de foto willen en dan even snel hun hand op zijn kont leggen. Of neem de foto’s die hij via Instagram krijgt: vrouwen in hun blote tieten of flamuze, vaak ook nog in spreidstand. En dat out of the fucking blue.’

Over volledig naakt gesproken: Jij poseerde drieëntwintig jaar geleden voor Playboy, als enige ter wereld was je twee achtereenvol­gende maanden het covermodel. Allereerst: waarom deed je het?

‘Ik was net gestopt met GTST en op het hoogtepunt van mijn populariteit bij het grote publiek toen dat verzoek kwam. Ik ben vrij opgevoed, dus totaal niet preuts, maar had ook niet per se zin om in mijn blote kont op de foto te gaan. Dus noemde ik een exorbitant bedrag en toen ze dat accepteerden dacht ik: dan doen we dat toch even? Die shoot was hartstikke leuk en leverde me boven­dien een financiële buffer op waardoor ik selectiever kon zijn bij het aannemen van rollen die me werden aangeboden.’

Zou je ja zeggen als ze je weer zouden vragen?

‘In eerste instan­tie denk ik: been there, done that. Maar tegelijkertijd is het misschien ook een goede manier om de beeldvorming over vrouwen boven de vijftig positief te beïnvloeden, net als deze Nouveau-cover. Ik kan me overigens niet voorstellen dat ze me zullen vragen, maar als ze het wel doen en weer heel veel geld betalen, wil ik er best over nadenken, waarom niet?’

Ik wilde dit interview eigenlijk beginnen met opsommen wat jij de afgelopen jaren hebt meegemaakt.

‘O, heb je het bijgehouden?’

Ja. Eerst viel door de pandemie tachtig procent van jullie inkomen weg, zelf was je drie keer heel ziek door corona, vervolgens gooide een juicekanaal op straat dat jullie oudste kind in transitie is, daarna berichtten ze over de online con­tacten van Charly met een jonge vrouw. Je vader overleed, je stief­vader heeft uitgezaaide kanker en een van je beste vriendinnen, Chimène van Oosterhout, kreeg voor de derde keer borstkanker. En dan is er ook nog de overgang...

‘Ja, het is een lekker rijtje zo.’

Wat is het meest op de voorgrond nu?

‘Eigenlijk alles. Het is een heftige tijd geweest, waardoor ik in de over­levingsstand ben geschoten. Die hele situatie met Charly speelde al langer, we waren er al voor in relatietherapie gegaan. Maar dat was privé al ingewik­keld genoeg, laat staan dat je door zo’n juicekanaal ook nog met de meningen van andere mensen moet dealen.

Maar de echt grote dingen zijn vooral de transitie van Alice en de dood van mijn vader. Hoewel de overgang me ook niet in de koude kleren is gaan zitten. De somberheid en paniekgevoelens vond ik het ergst, en slecht slapen is een drama. Ik ben blij dat er inmiddels opener over wordt gesproken, want wat is dat toch? Alsof je als vrouw beter gelukt bent als je geen last hebt van de overgang. Wat een onzin.’

Hoe gaat het inmiddels met Alice?

‘Ze is na vorige zomer begonnen met hormoontherapie en dat doet haar goed. Ze is blij met elke verandering van haar lichaam en is zachter geworden. We ‘viben beter’, zoals mijn kinderen dat noemen. Maar verder wil ik niet te veel over Alice vertellen, het is haar leven.’

Je vader werd zevenentachtig, hij overleed aan de gevolgen van pros­taatkanker. Sprak je in de aanloop daarnaartoe over zijn naderende dood?

‘Eigenlijk niet. Op het allerlaatst heeft hij wel tegen me gezegd: ‘Ik word te oud.’ Maar om zo concreet over zijn overlijden te praten vond ik moeilijk, en nog steeds. Het idee dat ik hem nooit meer zal zien kan ik niet bevatten.'

'De afgelopen maanden ben ik vooral bezig geweest met de uitvaart en het afwikke­len van de erfenis, waardoor het echte rouwen voor mij nu pas is begonnen. Ik vond het heftig om het letterlijke sterven van dichtbij mee te maken. Het voelde zowel bijna traumatisch als heel fijn dat ik erbij heb kunnen zijn.

Als ik me slecht voel, wil ik zelf altijd dat Charly mijn hand vasthoudt of over mijn rug aait. Datzelfde heb ik bij mijn vader gedaan. Zijn laatste dagen was hij thuis, in zijn eigen slaapkamer. Ik was net bij hem aan het waken toen ik voelde dat hij ging sterven. Ik heb snel zijn vrouw geroepen en intussen bleef ik zijn hand vasthouden. Dat was ontzet­tend fijn, omdat hij en ik niet altijd een makkelijke relatie hebben gehad.

Na de scheiding van mijn ouders was het rocky, we zijn elkaar een tijdje kwijt geweest. Maar gelukkig ging dat al jaren weer hartstikke goed en in zijn laatste weken ben ik eigenlijk dichter bij hem gekomen dan ooit. Zaten we urenlang in zijn tuin, onder de notenboom. Elkaars handen te aaien, gewoon samenzijn zonder dat er per se gepraat moest worden. Dat was heel intiem en die weken zal ik voor altijd koesteren.’

Iets anders: in de podcast die je hebt gemaakt, Kaarten op tafel, praat je met vijftigplusvrouwen over de tweede helft van hun leven. Eén aflevering gaat over lange relaties. Jij zegt daarin: ‘Ik heb vóór mijn huidige man heel veel kikkers gekust. Ik had de bevesti­ging nodig dat iemand mij per se wilde.’

‘Ik was meer bezig met het idee dat een man míj moest willen dan dat ik me afvroeg of ik hém wel wilde. Vaak kwam ik dan tot de conclusie: ik vind je heel sexy, maar absoluut geen relatie­materiaal.’

Je vertelde ook dat je net de jonge mannen had afgezworen toen je Charly ontmoette.

‘Ik was met iemand geweest die acht jaar jonger was. Never again, dacht ik. Jonge mannen zijn nergens ‘klaar voor’. Nou was ik zelf voor heel veel dingen óók nog niet klaar, maar tegelijkertijd begon mijn biologische klok te tikken. Dus als ik ooit nog dat gezin wilde, moest ik niet langer mijn tijd gaan verdoen met relaties die niet duurzaam waren.’

Vervolgens viel je voor je collega in de musical Boyband, Charly, die bijna twaalf jaar jonger was en nog bij zijn moeder woonde.

‘De jongste ooit! In het begin heb ik me er nog tegen proberen te verzetten, maar hij was het.’

Jullie zijn inmiddels ruim twee­ëntwintig jaar, twee kinderen en een huwelijkscrisis verder. In juli vorig jaar spraken jullie met Beau Monde en zei Charly: ‘Er zijn meerdere vormen om samen te leven. We zijn aan het kijken wat het beste bij ons past.’ Zijn jullie daar inmiddels uit?

‘Redelijk. Een relatie is natuurlijk altijd in beweging, maar we hebben er de afgelopen jaren hard aan gewerkt. Zowel aan onszelf als aan elkaar. Charly is door een heel intensief traject van therapieën gegaan.'

'Dat heeft allerlei luiken opengezet waardoor wij meer met elkaar in verbin­ding zijn gekomen en beter communi­ceren. Maar het was ook confronterend om naar mijn eigen tekortkomingen te kijken.’

Vind je dat jou hierin ook iets te verwijten viel?

‘Ik denk dat dat altijd zo is. Al heb ik geen aandeel in dat deel van hem dat gevoelig was voor bepaalde verleidingen. Dat zie ik echt als iets van hem. Maar als je samen niet goed meer functioneert, moet je ook met jezelf aan de slag. En ergens moet je op een gegeven moment de keuze maken: ga ik wel of niet met hem verder? Je kunt niet eindeloos verwijten blijven maken.’

Maar lukt het dan daadwerkelijk om iemand weer te vertrouwen?

‘Nee, natuurlijk niet. Je weet dat je diegene niet helemaal kunt vertrouwen. Dus dat moet je accepteren. En ik hoop dat hij dankzij de therapieën beter weer­stand kan bieden tegen zijn zwakke plek, het zoeken naar bevestiging.

Ik heb moeite met moraalridders die roepen: ‘Ik zou dat nooit doen!’ Makkelijk praten als je die kans niet eens krijgt. Want als jij niet heel knap bent, niet op een podium staat en niet zo goed verdient, bieden ze zich ook niet bij bosjes aan hè? Maar wat als je wél zo’n leven hebt? En als je eigenlijk nooit op al die aandacht ingaat, tot die heel enkele keer wanneer je niet in goeden doen bent en daar toch vatbaar voor blijkt. Ik vind dat ook wel iets menselijks.’

Is dat andersom bij jou nooit gebeurd?

‘Alleen in het begin van onze relatie, omdat ik toen eigenlijk nog wilde ontsnappen. Nadat ik moeder werd niet meer. Maar het verschil is dat ik enorm had gefeest en heel veel kikkers gekust had voordat ik Charly ontmoette.

Ik was inmiddels drieëndertig en mijn wilde haren aan het kwijtraken, hij pas een­entwintig. Natuurlijk had hij ook al rondgekeken, maar ik was wel zijn eerste serieuze relatie. Dus is het zo gek dat hij op een bepaald moment niet meer bestand was tegen al die aandacht? Ik weet het niet.

Wat niet wegneemt dat ik me heel erg gekwetst heb gevoeld, intens verdrietig, wanhopig en dat mijn vertrouwen is beschaamd. Maar Charly is vervolgens vol door het stof gegaan. En dat hij door middel van therapie zo in de spiegel durfde te kijken, vind ik heel knap.

Noodzake­lijk ook, anders had het tussen ons niet meer gewerkt. Wat we sowieso hebben geleerd is dat als je monogaam wil zijn, je bepaalde situaties uit de weg moet gaan. Wat in Charly’s werk nog niet meevalt.’

Toen ik actrice Malou Gorter voor Nouveau naar het geheim van haar ruim twintigjarige relatie vroeg, zei ze als eerste: altijd seks blijven hebben, hoe lastig dat soms ook is.

‘Uit onderzoek blijkt dat hoe meer seks je hebt, hoe meer zin je houdt – en andersom. Wij noemen het voor de lol ‘gymnastieken’. Zeker met kleine kinderen kun je elkaar niet zomaar meer over de keukentafel gooien, dus moet je op een bepaald moment toch aan date nights gaan geloven, anders heb je helemaal geen seks meer.

Als je dat deel van je relatie goed houdt, glijden irritaties namelijk ook makkelijker van je af. ‘Hij is een onwijs lekker ding, dus ach, wat kan mij het eigenlijk schelen dat ie zijn vieze sokken niet in de was­machine gooit?’ Het unieke van Charly en mij is dat wij elkaar altijd lekker zijn blijven vinden. Dus door wat er is gebeurd heb ik nooit het gevoel gehad dat hij mij niet meer aantrekkelijk, knap of sexy genoeg vond.’

Omdat je weet dat dat wél zo is?

‘Ja. Dat laat hij me gelukkig elke dag voelen. Dit had niks met ons seksleven te maken. Maar zelfs al heb je het in bed goed met elkaar, dan nog kan er sleur optreden. Omdat lange relaties nu eenmaal niet makkelijk zijn, omdat je je dagelijkse beslommeringen hebt en twintig to-dolijstjes. En juist daarom is het zo belangrijk dat je regelmatig zegt: ‘Zo, vanavond gaan jij en ik weer eens lekker gymnas­tieken.’ Het is de kers op de taart.’

Tanja in het kort

• Tanja Jess (1967) is geboren in Duitsland en woont sinds haar vijfde in Nederland. Na de acteeropleidingen De Trap en Het Collectief krijgt ze rollen in tv-series als Unit 13 en Baantjer.
• Bij het grote publiek wordt ze bekend als de bitchy Bowien Galema in Goede Tijden, Slechte Tijden. Ze speelt verder in diverse films (onder meer Kees de jongen, Mijn opa de bankrover, Leef!, Gewoon vrienden), toneelstukken en musicals en presenteert tv-programma’s als Temptation Island en Paradise Hotel.
• Ze schrijft – het boek De mama match en columns voor Margriet en 100%NL Magazine – en maakt een podcast: Kaarten op tafel. Daarnaast is ze diversiteitsambassadeur van de gemeente Almere, ambassadeur van de stichting Voices for Women en goodwillambassadeur van de Nederlandse Vereniging voor de Verenigde Naties.

Vanaf eind december is Tanja op het toneel te zien in ‘vriendinnencomedy’ Topvrouwen.

Tanja is getrouwd met zanger Charly Luske en heeft twee kinderen, Alice (20) en Bobby (15). Het gezin woont in Almere.

Fotografie: Roger Neve, Styling: Pieter van Loon, Visagie: ffLeco van Zadelhoff

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in