Karin Bloemen: 'Ik voel me eindelijk volledig vrij'

Veertig jaar in het vak, dertig jaar samen met Marnix, na een leven vol pieken, maar ook zeker dalen, voelt Karin Bloemen zich ontspannen: 'Ik heb me eindelijk bevrijd van dat onzekere meisje.'

Aangrijpend, vol humor, spannend en een feest der herkenning. Karin Bloemens memoir Met vlag en wimpers leest als een rock-’n-rollbiografie.

Fijn, vindt ze. Met veel gevoel voor understatement: ‘Want van mijn vorige boek (Mijn ware verhaal, over haar misbruikverleden, red.) werden natuurlijk niet veel mensen huppelend blij.’

Nouveau

Fijn, vindt ze. Met veel gevoel voor understatement: ‘Want van mijn vorige boek (Mijn ware verhaal, over haar misbruikverleden, red.) werden natuurlijk niet veel mensen huppelend blij.’

Nu gidst ze lezers door de veertig turbulente jaren die haar carrière inmiddels beslaat. Van het meisje dat Gerard Joling als achtergrondzangeres bij de carnavalsvereniging begeleidde, via de leergierige student die in New York zangles en wilde dansnachten in Studio 54 combineerde tot bekroonde diva met eigen theaterprogramma’s.

Ze schuwt moeilijke periodes niet: een faillissement, de dood van haar beide zussen, haar burn-out. Maar ze verhaalt ook over hilari­sche ontmoetingen met Nelleke Burg (‘Waarom ben jij zo dik, kreeg ik te horen’), Adelheid Roosen (‘Playboy bood ons een schep geld om samen uit de kleren te gaan’) en over de absurde sketches die ze maakte met icoon Ischa Meijer.

‘Dan vroeg hij: ‘Is God een beetje goed in bed?’ Ik kaatste terug: ‘Jazeker. We hebben ook weleens een trio met zijn zoon erbij.’ Moeilijk om dan niet in de lach te schieten. Maar de SGP stelde zelfs Kamervragen over zulke godslaster­lijke radio-uitzendingen.’

Karin Bloemen ontvangt thuis in Broek in Waterland. Samen met levenspartner Marnix Busstra, met wie ze ruim drie decennia samen is. Sinds jongste dochter Eliane twee jaar terug het huis uit ging, hebben ze het rijk weer voor zich alleen – zij het met twee dominante katten.

Karin: ‘Ik heb geen last van het legenestsyndroom, maar de dynamiek in huis is anders. Het is netter, minder wasjes, geen koelkast die uitpuilt met quinoa-vegavoer. De keuken is opgeruimd.’

Marnix: ‘Alsof jij wat in de keuken doet. Dat is mijn domein.’

Karin: ‘O ja. Nul is een mooie omschrijving van wat ik in de keuken doe. Ik kook never, nooit geleerd ook. Nou ja: vorige maand nog cremeerde ik een andijviestamppotje.’

Nouveau

Toen ze dertig werd, dacht ze dat ze op haar zestigste allang met pensioen zou zijn. Immers: dan had ze alles wel gedaan in het vak, die hele ruif leeg gevreten, vermoedde ze. Bovendien: wie zit er nou te wachten op een oud wijf op de bühne?

Op haar tweeënzestigste denkt de cabaretier, zanger, schrijver en ver­dienstelijk hobbyhaker totaal anders over stoppen met werken. Optreden kost geen kracht, maar levert juist extra energie op.

Nouveau

Marnix zegt daarover: ‘Karin durft nu fouten te maken. Dat voelt prettig, is heel fijn om naar te kijken ook.’

Hij analyseert verder dat de magie op de planken en de interactie met de zaal stiekem verslavend werkt voor een podiumbeest als Karin, die ook in dit kleine gezelschap haar talenten etaleert.

Zo onderbreekt ze haar serieuze betogen ineens met barokke opera-uithalen, imiteert ze collega’s en bewindspersonen of demonstreert ze verschillende theaterstemmen.

Dan ernstig: ‘Ik ben nu, na al die jaren, ontspannen. Ik voel niet meer die bewijsdrang die mij als onzekere drieëntwintigjarige in zijn greep had. Ben ik leuk? Doe ik het goed? Oh my god, ziet iedereen mij?

Nu weet ik: dit werkt wel, dat is niet mooi. Ik geniet van mooie muziek. Dat brengt mij vrijheid op de bühne, die ik weer doorgeef aan de zaal. Dat delen is voor mij ultieme rijkdom. Die veertig jaar keihard werken waren niet alleen voor mijzelf, geenszins. Ik wil toe­schouwers de zaal uit zien huppelen. Hun opgewonden, blije geroezemoes horen wanneer ik in de kleedkamer de make-up van mijn gezicht haal. Dan besef ik: ik heb hen heel even uit de sleur en ellende van alledag gehaald. Ik wil daarmee doorgaan zolang ik kan. Met hart en ziel.’

Nouveau

Hoe kijk je naar 2023?

‘Ik heb ontzettend veel zin in mijn jubileum. Om dat te vieren samen met het Metropole Orkest en de mooiste liedjes van de afgelopen veertig jaar. Tegelijkertijd maak ik me zorgen om onze sector. Om jonge mensen die niet aan de gang kunnen, hun toekomst is bijna ingestort. Corona heeft iets kapotgemaakt dat nog altijd niet is hersteld. Theater zit nog niet in het systeem bij veel mensen. Met geves­tigde namen lukt het wel. Maar sta je aan het begin van je carrière, dan ben je zowat kansloos.

Hoe krijgen we dit rechtgebreid? Ik voel me schatplichtig, neem talenten op sleeptouw, presen­teer avonden met hen. Verder ben ik verbijsterd over wat er hier de laatste jaren in Nederland gebeurt. De totale gekte. Ik dacht dat we tijdens corona wat hadden geleerd over saamhorig­heid. Kennelijk niet. Het polarise­ren, het cancelen, het wegzetten, het woke. Je doet één ding fout en je wordt ontslagen. Of door de overheid aan de kant geschoven. Of het zwijgen opgelegd. Ik vind dat heftig en wist niet dat we daartoe in staat waren met z’n allen. Dat we zo lelijk kunnen doen tegen elkaar.’

Nouveau

Wat heb jij dan geleerd van corona?

‘Ik ben opgegroeid met angst en beven, met beledigingen en vernedering, minachting ook. Het kostte vele jaren en therapie om dat allemaal af te schudden, maar ik weiger botweg om ooit nog een keer te leven met angst­gevoelens. Dat kun je echt rationeel besluiten. Tijdens corona werden die angstemoties aangewakkerd. Ik zag anderen bang worden. Maar mijn brein zei: dat gaan we niet meer doen, daar gaan we niet in mee. Dus stortte ik me op allerlei nieuwe zaken. Niet meer optreden? Dan maak ik een boek over haken, mijn grote hobby. Zelf kleuren en modellen kiezen, fotoshoots regelen. Marnix en ik hebben achter ons huis een studio gebouwd. Hij heeft er een album gemaakt, ik geef er les. Dat heeft ook weer te maken met dat verantwoordelijkheidsgevoel richting jongeren: ik wil helpen iemand op zijn of haar poten te zetten. Hen de kansen te geven die ik vroeger zelf had.’

Nouveau

Je hebt het over jongeren in je vak die het moeilijk hebben, in je boek schrijf je over ouder worden in de showbizz, het geworstel met je gewicht. Laat je dat als routinier nu meer los?

‘In 2018 moest ik me aan mijn knieën laten opereren. Toen ben ik meteen gaan lijnen bij de kliniek van Claudia van der Lugt, Alizonne. Door het proteïnedieet dat ik volgde, viel ik niet alleen 25 kilo af, het hielp me ook al mijn ingesleten gedragspatronen op het gebied van paniek- en stresseten los te laten.

Het mooie: dat afvallen vond zo’n beetje simultaan plaats met het schrijven van Mijn ware verhaal. Alsof die twee dingen elkaar versterkten: het loslaten van mijn verleden vol angst, pijn en verdriet en de inspanning om mijn kilo’s overgewicht te laten verdwijnen. Meer dan ooit voelde ik toen dat mijn fysieke en mentale gesteldheid onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Inmiddels weeg ik weer wat meer.’

Nouveau

Hoe komt dat?

‘Eten is voor mij ook een soort security blanket. En een zekerheid ter onder­steuning van mijn mechaniek: als onderhoud van die balg die die stem moet rondpompen. Dus als ik moet optreden, mag ik geen honger hebben, want dan hou ik het niet vol. Tijdens corona waren er geen voorstellingen, maar ook geen inkomsten. Ik maakte me echt zorgen om onze financiële situatie, ik dacht: dadelijk moeten we het huis uit. En: hoe gaan we de studies van onze dochters betalen? Ik had net een mooie auto gescoord en die verkocht ik meteen.

Weer dat verantwoordelijkheidsgevoel. Bij de kliniek stopte ik toen. Want ja, dat kostte geld. Ik probeerde het nog wel vol te houden met proteïnetussendoortjes en zo min mogelijk calorieën. En koffie zonder suiker en melk, dat soort dingen. Maar stress is niet ideaal bij het lijnen. Ik zal mijn hele leven moeten opletten dat ik niet maat 50 aantik.

Op mijn slankst was ik rond 2019: maat 40, 42. Dat was al dertig jaar niet meer voorgekomen. Helemaal te gek. Nu ben ik 44, 46. Maar nooit heb ik in mijn carrière gedacht: nu ben ik heel lelijk en te vet.

Wel weet ik dat soms, als ik een foto van mezelf zag, door me heen schoot: zo, nu ben ik echt groot. Hoe je eruitziet en hoe je je voelt zijn twee verschillende dingen. Dat wist ik eerder niet. Sommige mensen denken dat ik er mijn hele leven zo uitzag. Nou nee, als ik oude foto’s bekijk, zie ik een keurige maat 38 voorbij wapperen.’

Nouveau

Wat voor reacties heb je gekregen op Mijn ware verhaal?

‘Heel bijzondere, hartverscheurende. En ik beantwoord ze allemaal per­soonlijk. Soms dacht ik: wat ik zelf heb meegemaakt, valt best mee. Vrouwen, mannen en jongens bedank­ten mij voor het boek, zeiden dat ze daardoor zichzelf beter snapten. Een dame van zesentachtig die nooit over haar misbruik had gepraat, ver­klaarde dat ze zich bevrijd voelde van de loden last die ze sinds haar vijfde met zich meedroeg. Ik kreeg verhalen te horen over schaamte en schuldge­voel.

Onlangs gaf ik een lezing bij GGZ Friesland om uit te leggen waar het vaak misgaat in de behandeling van en omgang met vooral kinderen die nu misbruikt worden. Zoals een hulpverlener die hen wat ongeduldig voorhoudt: ‘Zeg het nou gewoon effe.’ Ja, zo werkt dat niet. Ik heb in mijn boek proberen te duiden hoe complex gevoelens zijn, hoe zelfopoffering en loyaliteit door elkaar heen lopen. Mijn hele leven heb ik gezocht naar veilig­heid, dat was altijd prioriteit nummer één. Iedereen die dit heeft meege­maakt, zoekt die bescherming, pas dan kan zijn of haar verhaal gedeeld worden. Ik zou het liefst elke week zo’n lezing geven.’

Er zijn ontzettend veel boeken, films en berichten over misbruik en incest verschenen. Er zijn, zoals John de Mol het noemt, loketten en organisaties voor in het leven geroepen. Heb je de illusie dat er ooit een einde aan seksueel grensoverschrijdend gedrag komt?

‘Ik heb de hoop dat het minder wordt. Daarom denk ik ook mee met de commissie van Mariëtte Hamer. Om te kijken naar protocollen, om awa­reness te vergroten, om aan de politie te verduidelijken hoe met slachtoffers om te gaan. Niet: wat deed je daar en wat droeg je? Dat is victim blaming, dan slaat iemand met een trauma helemaal dicht.

Om mensen te waarschuwen: het gebeurt niet door de duivel met twee rode hoorns op zijn hoofd. Of zoals velen zeiden na The Voice: van Marco had ik dat nooit verwacht. Dat is precies het ding. Een monster herken je niet. Het is je oom, je buurman, je leraar, die huisvriend.

We moeten hameren op een cultuuromslag. Niet: moeders let op je dochters. Maar: voed je zonen op. Onze jongste dochter is nogal knap en elke dag wordt ze lastiggevallen, terwijl ze gewoon in spijkerbroek, met hoodie en gympies loopt. Door bouwvakkers op straat, mannen van veertig in de supermarkt, jongens op een scooter die haar klem­rijden en zeggen: ‘ff likkie, likkie’.

Dat is niet normaal, dat moet veranderen. We moeten meer doen om dit gedrag te voorkomen of te corrigeren, niet leraren één op één met leerlingen laten zitten, meer sociale controle, geen handen boven hoofden houden.

Ik zou ook met daders willen praten: ‘Waarom doe je dit? Waarom zit je aan je kleinkind? Waarom ben je zo’n lafaard?’ Ik ben benieuwd of je kunt detecteren waar die neiging vandaan komt. Ergens heb ik de hoop dat er iets verandert in de toekomst. Ik geloof namelijk toch nog dat de mens goed is.’

Als we Marnix vragen welke periode in Karins leven het meest bepalend is geweest voor haar als artiest en mens, antwoordt hij direct: ‘De burn-out vlak na de millenniumwisseling. Dat draaide niet om een paar jaar keihard werken, dat ging om diep zittende stress en overlevingsdrift die ze vanaf haar jeugd heeft opgebouwd. Karin is heel erg sterk, maar toch heeft ze zichzelf bijna over de kling gejaagd vanuit die paniek. Ook door de situatie met de zoon van haar overleden zus in huis. Dus ja, die burn-out was bijna onvermijdelijk.

Het is een van de grote levensvragen en uitdagingen voor Karin: hoe houdt ze balans? Als je met zoveel angst bent opgegroeid en je blijkt zo sterk dat je daar uitkomt, dan is die kracht die je daarvoor hebt ingezet ook je veiligheid. Dus dat loslaten, soms niet sterk zijn, is voor haar moeilijk geweest en nu nog. Want dan kunnen alle demonen in principe weer terugkomen.

En ook alles opengooien met Mijn ware verhaal is zeer heilzaam geweest. Hoe gecompliceerd, diep en heftig ook, de bevrijding die dat haar nu oplevert is groot. Tegelijkertijd is Karin een inspiratie voor anderen. Zonder twijfel was het het goede besluit dat boek te maken.’

Karin kijkt met tevredenheid op haar loopbaan terug. Op de vriendschappen en mooie banden die ze daaraan overhield. ‘Yvonne Toeset was een danseres die ik in het begin van die veertig jaar ontmoette, haar zie ik nog steeds. Sara Kroos en ik vonden elkaar in de strijd tegen misbruik. Adelheid heb ik in mijn hart gesloten. Net als Astrid Joosten.

Natuurlijk zijn er ook collega’s met wie ik wat minder omga. Je hoeft ook geen vrienden te zijn om samen iets moois te kunnen maken. En er zijn mensen die mij niet meer willen spreken omdat ik klokkenluider was inzake het grensoverschrijdend gedrag van regisseur Ruut Weissman. Ja, daar kan ik niks aan doen. Als je mij wil straffen voor iets dat waar is, dan is dat jouw probleem, niet het mijne. Alsof het mijn schuld was dat hij dat deed.

Al met al ga ik door totdat iemand me op mijn tweeënnegentigste van het podium trapt. Mijn grote voorbeeld Jasperina de Jong ging met pensioen op haar vijfenzestigste, ze stapte het theater uit en was klaar. Ik kan me daar niets bij voorstellen. Juist nu willen mensen live betoverd worden. Even niet dat gestream en al die schermen die de wereld kleurloos maken. Geen nepgeluiden of door computers bedachte ruis. Maar echte verbinding voelen met elkaar. Daar gaat het om.’

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in