Aaltje van Zweden: 'Je komt nooit helemaal van zo’n jeugd af'

Vrouw van de wereldberoemde dirigent Jaap van Zweden, moeder van een meervoudig gehandicapte zoon, dochter van een gewelddadige vader. Het leven van Aaltje van Zweden (60) staat in het teken van anderen. 'Ik weet hoe het voelt als niemand op cruciale momenten opkomt voor jouw belang.'

Een fragment uit Aaltje van Zwedens eerste boek, Om wie je bent, dat inmiddels aan de zevende druk toe is: Er is vuurwerk, oudejaarsnacht 1971, ik ben acht jaar. In de slaapkamer van mijn ouders is het ook donker, mijn moeder ligt op de oudroze chenillesprei met franjes. Tegen haar hoofd rust de loop van een geweer, vastgehouden door mijn vader. ‘Zal ik schieten?’ vraagt hij aan mij. ‘Ja of nee?’ Ik sta als bevroren, want ik weet het juiste antwoord niet. Nee, denk ik. Natuurlijk niet. Maar dat kan zomaar het verkeerde antwoord zijn. Hij is dronken, zie ik.

Jij hebt weleens gezegd dat er vroeger nooit een moment is geweest waarop je niet bang was.

‘Misschien was het eerder: altijd alert zijn. Ik ben nooit echt ontspannen geweest. Mijn vader werkte in het buitenland, dus gelukkig waren er wel periodes dat ik op adem kon komen. Maar zodra hij terugkwam, werd het weer verschrikkelijk.’

Met kerst komt er een nieuw vriendinnetje spelen. Je vader is een haas aan het bereiden, snijdt het tongetje van het beest af, bevestigt er een haakje aan en hangt het in de kerstboom. Daar moest het blijven hangen totdat de boom werd afgetuigd.

‘Zo was hij. Dat vriendinnetje heb ik daarna nooit meer gezien.’

Hij laat je ook een keer balkenbrij eten: in bloed gekookt slachtafval van varkenskoppen. Je moet kok­halzen, maar hij drukt de brij ver­volgens dieper je keel in.

‘Sadistisch, dat was het. Zodra hij gedronken had, kreeg hij een sardonische blik. Dan wist ik al dat hij op iets uit was. Ik denk dat hij het niet eens altijd slecht bedoelde, maar het liep wel altijd rottig af. Het was onvermogen dat zich vertaalde in iets heel lelijks. Het gekke is dat je eraan gewend raakt. Ik dacht ook dat alle vaders zo waren. Toen ik bij een vriendinnetje speelde en haar vader thuiskwam, sloot ik me in het toilet op. Ik was altijd op mijn hoede.’

Wat doet dat met een kind?

‘Ik ben niet misbruikt, maar ik hoor mensen die dat hebben meegemaakt vaak zeggen dat ze zichzelf op die momenten uit­schakelden. Dat ze als het ware ‘ver­dwenen’. Dat is een gevoel dat ik erg herken. Het is misschien verwant aan doodsangst. Hoe dan ook: je komt nooit helemaal van zo’n jeugd af, denk ik. Maar het is wel iets dat ik gelukkig een plek heb kunnen geven.'

Verder lezen?

Nouveau

In de nieuwe Nouveau vertelt Aaltje van Zweden hoe ze haar jeugd overleefde, hoe een meervoudig gehandicapt kind krijgen haar vechtlust aanwakkerde en hoe ze het al veertig jaar leuk heeft met Jaap: "We kunnen ontzettend met elkaar lachen. Hij neemt zichzelf niet zo serieus; dat vind ik een heel aantrekkelijke eigenschap." Vanaf donderdag overal te koop én online te bestellen!

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in