Groot interview met Máxima-biograaf Marcia Luyten!

'Ik herken mezelf in dat joyeuze van haar.'

Journalist/presentator Marcia Luyten schreef een boek over de jeugdjaren van Máxima. Josine Droogendijk (van Modekoningin Máxima) vroeg haar eerder naar haar fascinatie voor en overeenkomsten met het Argentijnse meisje dat koningin werd. Een gesprek over ambitie en onzekerheid: 'Ik zou niet met haar kunnen ruilen.'

'Het is het spannendste boek dat ik ooit heb geschreven,’ zegt Marcia Luyten over de biografie die ze schreef over de Argentijnse jaren van Máxima. Het intrigeert me dat de journa­liste en presentatrice van o.a. Buitenhof zo gefascineerd is door haar. Wat hebben ze met elkaar gemeen?

In elk geval een zeke­re assertiviteit, concludeer ik tijdens de fotoshoot voor het interview. Ze laat zich niets dicteren door fotografie en visagie en ventileert duidelijk haar mening over de poses en looks. Zelf twijfelt ze of het begrip assertief wel op haar van toepassing is. ‘Mijn eigen man vindt het juist verbijste­rend hoe weinig assertief ik ben. Als iets écht niet klopt, ben ik niet conflictmijdend, maar ik wil ook niet lastig zijn. Ik kies lie­ver voor een compromis.’

Wat fascineert je zo aan Máxima?

‘Hoe ze in staat is om een ingewikkelde functie met zoveel plezier uit te oefenen. Dat zou ik me nooit hebben afgevraagd als zij uit een heel andere wereld was gekomen, zoals Mathilde van België. Die is geboren in de hoge adel. Máxima is altijd veel meer een vrouw zoals wij geweest, zoals mijn vriendinnen en ik. Serieus in werk, maar ook in voor veel lol.

'Máxima was altijd spontaan, in voor gekke, wilde acties'

Máxima was altijd zeer toegewijd aan haar studie en banen, dus ambitieus. Maar wel op een vrolijke, levenslustige manier. Ze was altijd spontaan, in voor gekke, wilde acties. Dat is allemaal in het gareel gebracht binnen het regime waarbinnen zij moet opereren. Je zou denken: je doet dat een paar jaar en dan is de lol er wel vanaf, dan loop je aan tegen het feit dat je zoveel concessies hebt moeten doen.

Maar dat zie je bij Máxima niet. Ze blijft, ogenschijnlijk, blij en gelukkig met haar leven. Dat vind ik fascinerend. Wat zit daarachter? Waarom is iemand daartoe bereid? Ze leeft toch in een gouden kooi. In het begin dacht ik ook altijd: waarom verdraagt ze het om in Nederland te wonen? Als je denkt aan Argentinië, zo’n heerlijke combinatie van mediterraan en Latijns-Amerikaans, dat is natuurlijk een fantastische mix.

'Natuurlijk is het ook gaaf en sexy dat zij toegang heeft tot iedereen in de wereld'

Gedurende het project kwam ik er ook achter dat ze hier juist heel goed past. Ook fysiek. Vriendinnen zeiden dat ze zich altijd een beetje te groot vond. Ze paste niet helemaal in het Argentijnse plaatje. In Nederland - met een forse man - wel. En natuurlijk is het ook gaaf en sexy dat zij toegang heeft tot iedereen in de wereld. Ik had ook wel Nelson Mandela willen ontmoeten en uit eten gewild met Barack Obama en die ontzettend leuke Michelle. Die toegang heeft ze met haar functie.’

Wat heb je met Máxima gemeen?

‘Afgezien van het feit dat we maar twaalf dagen met elkaar schelen, mijn kinderen ongeveer even oud zijn als de hare en onze studie Economie, is dat joyeuze misschien wel onze grootste overeenkomst. Máxima houdt van feestjes, dansen, muziek, daarnaast is ze heel serieus in haar werk. Die twee kanten heb ik zelf ook. Maar ik kom uit een totaal ander gezin. Ik ben geboren in een oude mijnstreek, die na een enorme glorietijd instortte. Mijn middelbare school was niet inspirerend en ik weet nog dat ik dacht: mijn God, ik moet hier weg. Alles was zo gemiddeld.’

Je leven is niet meer gemiddeld. Je bent cultuurhistoricus, econoom, presentator, debatleider, journalist. Wat is je grote kracht?

‘Dat ik niet snel opgeef. Als iets niet zo goed gaat, zoek ik gewoon een uitweg. Ik durf op mijn bek te gaan en dat is ook wel gebeurd. Toen ik net begon als debatleider, stond er een recensie in De Groene Amsterdammer: “Een presentatrice. Weliswaar mooi, maar niet heel slim.” Supergeestig, want ik werd wel mijn hele leven slim genoemd, maar nooit mooi. Maar toen gingen mensen bellen met: “Joh, de volgende keer gaat het vast beter.” Pas toen dacht ik: fuck, dit is niet goed voor mijn imago.’

Je hebt door je aandeel in Buitenhof een ietwat ‘stijf’ imago, klopt dat met de werkelijkheid?

‘Nou nee, maar Buitenhof is een programma dat een zekere stijfheid vraagt. Het voelde logisch dat er een keurslijf was, maar dat is wel iets heel anders dan een programma dat op iemands maat gesneden is. Zoals bij Matthijs van Nieuwkerk of Eva Jinek.’

In 2018 gaf je je baan als presentator op om de biografie over Máxima te schrijven. Daar was lef voor nodig.

‘Ik vond het risicovoller toen ik de Volkskrant verliet. Ik had daar een vast contract, had het naar mijn zin en verdiende meer dan mijn man Jeroen. Toch heb ik dat gedaan, want Jeroen wilde voor zijn werk naar Afrika en het idee van correspondentschap lonkte wel. Maar ik ben niet snel bang, ik krijg eerder een adrenalinekick.

'Je moet blijkbaar achter een wiel gaan zitten en kijken vanwaar er geschoten wordt'

Ook toen ik in Congo in een vuurgevecht terechtkwam. Ik was daar als correspondent, om verhalen te maken, want het land was destijds bezet door het rebellenleger. Terwijl ik daar rondliep, begon het leger ineens op de plunderaars te schieten. Gauw ben ik toen in een auto gaan zitten. Achteraf kreeg ik te horen dat dat heel dom was. Je moet blijkbaar achter een wiel gaan zitten en kijken vanwaar er geschoten wordt.’

Lig je van zo’n voorval wakker?

‘Nee. Ik ben ook weleens vast komen te zitten in een stad die omgeven was door rebellen. Heen vloog ik mee met de VN, maar de retourvlucht viel uit. Ik dacht toen eigenlijk alleen maar: waar ga ik slapen? Hoe hang ik mijn klamboe op? Ik ben daar ook nog opgepakt door de geheime dienst, omdat ik geen visum had, en uiteindelijk ben ik met een helikopter teruggevlogen. Pas achteraf dacht ik: dit was niet ongevaarlijk.’

Heb je in je privéleven ook zoveel lef?

Lachend: ‘Néé. Ik ben al twintig jaar getrouwd met Jeroen. Overigens is hij wel de meest inspirerende geest die ik ken. Hij heeft een lucide brein, echt fantastisch. Hij is in alles een avonturier. Hij zwemt in ijswater en ik ga het dan ook doen. Hij gaat naar het buitenland en ik ga mee.’

Hoe ziet je dag eruit?

’Ik begin om zes uur ’s morgens met yoga en vier minuten koud water. Ik woon op een boot en spring ’s morgens zo het water in. Ook met min zoveel, dan hak ik samen met mijn man een wak. Het klinkt freaky, maar je voelt je daarna amazing. Als ik klaar ben, klim ik door het badkamerraam weer naar binnen.’

Je zegt dat je eerder van het compromis bent dan van het conflict. Heb je voor het schrijven van Máxima’s biografie veel compromissen moeten sluiten?

‘Ja, in zekere zin wel. Mensen voelen zich geremd om te praten over iemand die leeft en ik kreeg geen toegang tot egodocumenten. Tegelijkertijd was ’t het spannendste boek dat ik ooit geschreven heb. Ik vloog naar Argentinië voor interviews, terwijl ik de Spaanse taal niet van a tot z beheers, ben naar New York geweest en heb met de familieleden van Máxima gesproken. Alles bij elkaar was het te gek om te doen.’

Heb je gesproken wie je wílde?

‘Ja. Ik heb met 135 verschillende mensen gesproken. De koning valt daar niet onder, de drie prinsessen evenmin. Ik wist ook wel dat áls ik ze te spreken zou krijgen, mijn boek een strenge keuring zou moeten ondergaan. Dat moet je als onafhankelijk journalist niet willen. Ik heb wel gesproken met haar broers; die konden veel vertellen over Máxima’s dagelijkse leven, waar ik het meest benieuwd naar was.’

Wat trof je in die verhalen?

‘Hoe bepalend bijvoorbeeld de school Northlands is geweest voor Máxima. Ze heeft er meer tijd doorgebracht dan thuis, ze ging daarheen van haar vijfde tot haar achttiende. Máxima volgde daar een internationaal programma, met allemaal Argentijnse meiden uit de bovenklasse. Op school mocht je geen Spaans spreken. Zelfs als je dat in de pauze deed, kreeg je een standje.’

Dat klinkt niet heel gezellig…

‘Nee, maar anderzijds had de school ook een heel mooie doelstelling: vrouwen opleiden om zelfstandig te denken. Ze moesten leren debatteren, kregen vrouwen uit de geschiedenis als rolmodel gepresenteerd. Daar is Máxima door gevormd en daardoor past ze nu ook zo goed in haar rol.’

Ze geniet ervan?

‘Ze heeft een enorme drang om naar buiten te treden. In haar jeugd wilde ze graag met buitenlanders praten en als ze op school Engels hoorde spreken, stapte ze meteen op die mensen af. Ze kreeg het ook van huis uit mee. Máxima’s moeder gaf vaak etentjes en haar vader zei dan: “Toe Máxima, zing eens wat voor ons”.

Máxima kan goed zingen en speelt ook gitaar. Voor haar was het heel vertrouwd. Het is alleen niet heel Argentijns, want in de Argentijnse bovenklasse wordt bescheidenheid juist zeer gewaardeerd.’

Hoe was Máxima’s band met haar ouders?

‘Ze was echt verknocht aan haar familie. Van 1993 tot 1995 werkte ze bij de Bank of Boston en daar vertelde ze veel over haar familieleden. Zoveel, dat haar manager María Laura Tramezzani op zeker moment tegen haar zei: “Nu weet ik het wel, al die verhalen over je vader en moeder.”

Dat kon ze wel hebben?

‘Ja, want ze waren dol op elkaar. María Laura runde een afdeling met financieel analisten. Allemaal vrouwen, die de aandelen en obligaties in de gaten hielden. De adviezen die daaruit voortkwamen, moest Máxima verkopen. Dat kon ze goed, ze is echt een sales person. Qua uiterlijk viel ze ook op. In de jaren negentig stond er een artikel in de krant over het vrouwenteam van María Laura. “Laura’s Angels” stond erboven. Al die vrouwen zagen er engelachtig uit, met witte bloesjes en braaf haar. Alleen Máxima zag eruit als een fotomodel: met donkere make-up, en een zwarte jurk. Dat buiten de lijntjes kleuren, zit gewoon in haar.'

Wat zijn Máxima’s zwakke kanten?

‘Als meisje was ze nogal chaotisch en slordig. Haar moeder lette daar streng op en gaandeweg heeft ze zichzelf daarin ontwikkeld. Ze kan slecht tegen onzekerheid. Dat komt mede door Valeria Delger, een jeugdvriendin met wie ze opgroeide en die ook naar Northlands ging. Toen haar ouders gingen scheiden, moest ze van school, want aan Northlands hing een fiks prijskaartje. Máxima zag wat er kon gebeuren als je weinig middelen had. Ik denk dat haar keuze voor Economie daarmee te maken heeft. Ze wilde grip op de toestand in haar moederland, dat van crisis naar crisis hobbelde.’

Je noemt Máxima’s leven beknot, waarom?

‘De regels waar het hof mee is omgeven. Alles wat niet mag. Als ze een stap buiten de deur doet, staat ze weer in de spotlights. Ik zou niet met haar willen en kunnen ruilen. Wat zij kan, kan ik niet. Ik zou me niet steeds kunnen voegen naar mijn omgeving, steeds weer in diezelfde rol.’

Over Marcia

• Marcia Luyten (Wijnandsrade, 1971) is schrijver, publicist en presentator. Ze studeerde Bedrijfseconomie en Cultuur- en Wetenschapsstudies aan de Universiteit Maastricht. Daarna deed ze het diplomatenklasje en werkte twee jaar voor het ministerie van Buitenlandse Zaken.
• Ze werd journalist bij de Volkskrant en werkte in Rwanda en Oeganda als correspondent voor onder meer Het Parool, NRC Handelsblad, Elsevier en de NOS. In 2012 volgde ze Peter van Ingen op als VPRO-presentator van het tv-programma Buitenhof.
• Ze schreef diverse boeken; in 2003 Witte geef geld over haar eerste jaren in Afrika, later Dag Afrika en Ziende blind. In 2015 verscheen Het geluk van Limburg dat de Brusseprijs won voor beste journalistieke boek. Ze is getrouwd met Jeroen de Lange en heeft drie kinderen. Het gezin woont in Broek in Waterland.

Dit interview heeft eerder in de printeditie van Nouveau gestaan (c) Nouveau / DPG Media 2021

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in