Elle van Rijn: 'De Joodse mensen in mijn boek, dat zijn wij'

De alleskunner over identiteit, vrouwelijk verzet en keuzes maken.

Elle van Rijn (53) is actrice, scenarist / bedenker van tv-series en schrijfster.  Haar nieuwe roman De Crèche gaat over een jonge kinderverzorgster, die in 1942-1943 met haar collega’s zeshonderd Joodse kinderen wist te redden.

‘Ik wil verhalen doorgeven, vrouwen uit de geschiedenis tot leven brengen, die ook – of juist – in onze tijd een rolmodel kunnen zijn. Die missie houdt ongetwijfeld verband met mijn fascinatie voor menselijke drijf­veren. Als je acteert, zijn dat immers de dingen die je onderzoekt: wat drijft mijn personage, en waarom maakt deze vrouw uitgerekend deze keuzes?

'Het maken van keuzes heb ik altijd moeilijk gevonden'

Daaronder liggen natuurlijk de grootste vragen: wie ben ik, en wat betekent identiteit eigenlijk? Het maken van keuzes heb ik altijd moeilijk gevonden. Daarom zijn acteren én schrijven ook zo heerlijk: door me te verplaatsen in mijn personages kan ik meerdere levens leiden, en kom ik telkens ook weer tot nieuwe inzichten over mezelf.

Fictieve personages kunnen die rol uitste­kend vervullen, maar ik vind het extra fijn als iemand echt heeft bestaan. Zoals Betty Oudkerk, hoofdpersoon van De Crèche. De heldendaden van haar en haar collega’s, aangevoerd door directrice Henriëtte Pimentel, vormden de grootste vrouwelijke verzetsactie uit de Tweede Wereldoorlog. Dat verhaal móest gewoon verteld worden, vond ik.

'Het is een verhaal geworden over moed en moederschap'

Dus ben ik grondig gaan spitten in archieven, heb Betty en allerlei mensen rond haar ontmoet, en zo ontstond gaande­weg een beeld van wie ze in die periode was, hoe ze dacht en streed voor de kinde­ren die ze onder haar hoede had. Het is een verhaal geworden over moed, moederschap, en een tijd waarin het gewone leven door de regels en acties van de bezetter steeds onwerkelijker werd.

Gelukkig verke­ren we momenteel niet in een oorlogssitu­atie, maar iets van die vervreemding merk je ook nu we allemaal in de greep zijn van het coronavirus. Bovendien heeft mijn boek een inclusieve boodschap. Mijn jongste twee kinderen zijn voor een kwart Indisch en Joods, en de oudste twee hebben een Antilliaanse opa. Ik vind dat samenspel van invloeden mooi.

'Het buitensluiten van groepen is op geen enkele manier te rechtvaardigen'

Migratie, ook nu weer een buitengewoon actueel thema, bestaat even lang als de mensheid. En het buitensluiten van bepaalde groepen in de samenleving is nog steeds op geen enkele manier te rechtvaardigen. De Joodse mensen in mijn boek, dat zijn wij, wil ik maar zeggen. Vrij naar Charlie Hebdo. Al denk ik dat het in de eerste plaats gewoon een mooi, spannend en aangrijpend boek is geworden, met emoties waarin iedereen zich kan verplaatsen.'

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in