Wanneer moet je stoppen met shoppen?

Van de nodige retail therapy knapt iedereen op. Maar gaat de rem er straks af als we op zoek gaan naar de perfecte herfstgarderobe of weten we ons te beheersen? Wat is het verschil tussen koopverslaving en stijlvol shoppen?

Prachtig, dat wisselen van de seizoenen. En niet alleen omdat we zo van de nieuwe kleuren en geuren buiten genieten. Nee, elk nieuw seizoen komt met een extraatje: de uitnodiging om onszelf geheel in het nieuw te steken. Geholpen door onze favoriete tijdschriften en social media vergapen we ons aan de parades van nieuwe trends, kleuren en modellen.

Ook voor dit najaar zijn de belangrijkste trends al gesignaleerd; we hoeven alleen nog de winkels in of het internet op. Maar kent onze kooplust wel grenzen? Of behoren we tot die groep kopers die niet kan kiezen tussen twee kleuren en daarom gewoon twee paar schoenen koopt; die zwicht voor elk kledingstuk zodra het in de categorie ‘sale’ wordt verkocht?

Beelden van vrouwen die hun uitpuilende kleerkasten tonen waarin de helft van de stukken nog een prijskaartje draagt

In die gevallen kan er weleens een shopverslaving op de loer liggen. Iedereen kent ze wel, de beelden van vrouwen die hun uitpuilende kleerkasten tonen waarin de helft van de stukken nog een prijskaartje draagt, die ondanks bergen schoenen in verschillende maten gewoon blijven kopen.

Maar ook als we vinden dat ons eigen koopgedrag daar in de verste verte niet op lijkt, is het verleidelijk om de grens over te gaan. Om meer te kopen dan je budget toestaat. Om meer aandacht te schenken aan koortsachtig kleding kopen dan aan de mensen om je heen. Zwichten voor dat pak dat weliswaar veel te duur is, maar je zo ontzettend goed staat: het is enorm verleidelijk. Dus hoe trakteren we onszelf dit najaar op de nodige nieuwe stukken, zonder thuis te komen met een lege portemonnee en een hoofd vol knagend schuldgevoel?

De perfecte tas

Een fijne winkel uitlopen met een fraai tasje waarin zich een zojuist aangeschafte kasjmieren trui, een verleidelijk jurkje of een paar zachtleren pumps bevindt… Wat een genot. Shoppen maakt nu eenmaal blij, waar of niet? Het wordt niet voor niets liefkozend retail therapy genoemd. Een prijzige hobby, maar verder is er niets mis mee.

Zo’n zes procent van de Nederlandse vrouwen lijdt al aan een ernstige koopverslaving

Tenzij je zonder te winkelen niet langer blij kunt zijn. Wie móet shoppen om zich goed te voelen, stevent af op een verslaving. Zo’n zes procent van de Nederlandse vrouwen lijdt al aan een ernstige koopverslaving, vergelijkbaar met een verslaving aan alcohol of drugs. Maar wanneer ben je koopziek en hoe herken je dat?

Psycholoog Carien Karstens, specialist op het gebied van koopverslaving: ‘Shopverslaving komt vaak aan het licht wanneer iemand in financiële problemen komt. De rekeningen stapelen zich op. Flinke schulden hebben, is dus een criterium voor koopverslaving.’

Maar stel nu dat je erg gefortuneerd bent? Dan kun je zo’n koopziekte lang volhouden. ‘Zo’n dame heb ik in behandeling gehad. Zij shopte voor vijftienduizend  per maand aan kleding, maar kon zich dat veroorloven. Toch was ook zij koopverslaafd.

Ze had geen tijd voor haar vriendinnen, omdat ze continu winkel in winkel uit rende

Het tweede criterium is namelijk: je komt op sociaal vlak in de problemen. Als winkelen je leven beheerst, zoals bij haar, heb je geen tijd meer voor je man, kinderen en vriendinnen. Zij negeerde haar kinderen als ze iets vroegen, omdat ze fanatisch op het internet speurde naar de perfecte tas met bijpassende schoenen. Ze had geen tijd voor haar vriendinnen, omdat ze continu winkel in winkel uit rende, op zoek naar dan weer die ene jurk en dan weer dat ene colbertje. Want als ik dat gevonden heb, zo redeneerde ze, ben ik gelukkig.

Ze is bij mij in behandeling gegaan, omdat ze alleen nog maar contact had met verkoopsters. En ook omdat haar man het te gortig vond worden dat ze al hun geld uitgaf aan kleding. Het grootste verschil tussen graag winkelen en koopziek zijn, is dat iemand die echt verslaafd is, niet kan stoppen. Ze neemt zich bijvoorbeeld voor om een dag niet te shoppen, maar kan vervolgens de enorme drang niet weerstaan om toch de stad in te gaan. Ongeacht wat de consequenties zijn.’

Droomaanbieding

Koopverslaafden zijn grofweg te verdelen in twee groepen. In de eerste, ernstigste, categorie zitten mensen die dwangmatig gedrag vertonen, zoals je dat ook ziet bij alcohol- of drugsverslaafden. In veel gevallen is er sprake van een onverwerkt verleden. Een ongelukkige jeugd of een traumatische gebeurtenis zoals het overlijden van een dierbare of een echtscheiding kan ertoe leiden dat iemand een ‘pijnstiller’ zoekt.

Door al je aandacht te richten op kleding, ben je de echte pijn, in elk geval voor even, vergeten

Door al je aandacht te richten op kleding, ben je de echte pijn, in elk geval voor even, vergeten. Mensen die dit overkomt, zouden eerst hun ervaringen moeten verwerken, bijvoorbeeld met hulp van een psycholoog. Karstens: ‘Pijn verwerken doe je door niet meer weg te vluchten, maar geconfronteerd te worden met de gevoelens die je aan het vermijden bent.’

Maar de tweede groep is volgens Karstens veel groter. Dat zijn de koopjesjagers. Zij kunnen de verleiding simpelweg niet weerstaan als ze op een Droomaanbieding! Summer sale! of andere uitverkoop stuiten. Shopaholics Anonymous, de Amerikaanse shopverslavingshulp, onderscheidt nog meer soorten. Trofee-shoppers bijvoorbeeld, die niet rusten voordat ze de perfecte tas, schoenen of jurk te pakken hebben, en boulimia-shoppers die verstrikt raken in een eindeloze routine van kopen en terugbrengen.

Op de rem

Het stoppen met impulsief koopgedrag is er bepaald niet makkelijker op geworden nu we vierentwintig uur per dag online kunnen shoppen. Om nog maar te zwijgen van de pop-ups die continu in je beeldscherm verschijnen, als je een keer argeloos zo’n winkel bezocht hebt. Wie een website bezoekt, moet het plaatsen van cookies accepteren. Met als gevolg dat de online store in kwestie je moeiteloos kan blijven overvallen met allerlei aantrekkelijke boodschappen.

Nu is er een remedie tegen het doorslaan met online shoppen. En dat is: gewoon shoppen! De truc is alleen, om de aankopen tenminste vierentwintig uur in je winkelmandje te laten zitten. Het welbekende nachtje erover slapen kan wonderen doen voor je kooplust. Vind je de uitgezochte spullen na een dag en nacht nog steeds geweldig, koop dan eventueel iets.

Zeg nee tegen alle grappige, best leuke tasjes, jasjes en jurkjes. Koop alleen wat je écht mooi vindt

Maar in de meeste gevallen ben je inmiddels stukken minder enthousiast geworden van de inhoud van het winkelmandje. Wat werkt er nog meer tegen overmatig winkelen? Zeg nee tegen alle grappige, best leuke tasjes, jasjes en jurkjes. Koop alleen wat je écht mooi vindt. Ben je echt weg van een bepaalde jurk, is het een kandidaat voor een all-time favorite? En laat hij zich perfect combineren met je overige garderobe? Dan kun je de aankoop overwegen.

Of zoek een vervangende activiteit. Ga op het moment dat je wilt gaan winkelen, online dan wel fysiek, mediteren, zet de radio aan, stuur een vriendin een lief sms’je of loop een blokje om. Je hebt dan je zinnen verzet en bent de shopdrang vergeten.

Helpt dat nog niet voldoende, maak dan een lijstje met je aankopen. Schrijf op wat je de afgelopen maand hebt gekocht, eventueel met je bankafschrift erbij als geheugensteun. Staan er teleurstellende aankopen op je lijst, dan zal de lust om opnieuw iets te kopen je waarschijnlijk wel vergaan. Tenslotte: spreek met jezelf af, dat je steeds als je iets koopt, ook iets weg doet. Verkoop het op Marktplaats of geef het weg aan een bekende of aan een kringloopwinkel.

Stoppen met shoppen

Dreigt je koopgedrag uit de hand te lopen? Zo voorkom je oniomanie, zoals koopverslaving officieel heet:

1. Vraag jezelf af waarom je ooit bent begonnen met zo veel shoppen. Pas als je de oorzaak van dwangmatig gedrag (h)erkent, kun je er voorgoed vanaf komen.

2. Ernstig verslaafde shoppers wordt aanbevolen een kaartje bij zich te dragen, voor het geval ze weer willen vergrijpen aan een overbodige aankoop. Daar staan vragen op als:

- hoe voel ik me?

- heb ik dit wel nodig?

- hoe ga ik hiervoor betalen en waar ga ik het opbergen?

3. Wees alert op je zogeheten shopping trigger: waardoor ga je meestal winkelen? Verveling, jaloezie, boosheid? Of dat nu goede redenen zijn voor een shopping spree….

4. Vermijd de verleiding. Loop met een boog om die leuke winkel heen, verwijder geregeld de cookies van je computer zodat er niet steeds reclame opduikt.

5. Hou je zelf voor waar je prioriteiten liggen. Is dat: er trendy uitzien of geld besteden aan een workshop of reisje?

6. Ook al staat die jurk nóg zo leuk bij je vriendin, dat betekent niet dat jij er ook gelukkiger van zou worden.

7. Toch een keer toegegeven aan ongeremde koopzucht? Ach, je bent ook maar een mens. Gewoon opnieuw beginnen met verstandig zijn.

Foto (c) Getty Images

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in