Mentale hulp nodig? Dit kun je doen als er lange wachtlijsten zijn

Je zorgverzekering kan meer voor je doen dan je denkt. 

Heb je een kleine winterdip, of is er meer aan de hand? Bij mentale problemen wil je natuurlijk graag snel de hulp die je nodig hebt. Hoe komt het dat dit niet altijd lukt? Wat kun je doen als je op de wachtlijst staat, en waar moet je op letten als je zorgverzekeringen gaat vergelijken voor het nieuwe jaar? Veel vragen, waar Independer zorg-expert Bas Knopperts graag bij helpt. 

Waarom zijn er wachtlijsten?

Zorgverzekeraars hebben een zogenaamde zorgplicht. Dat betekent dat ze voldoende zorg moeten inkopen voor al hun klanten, ook voor de geestelijke gezondheidszorg. In de praktijk blijkt dat dit lastig. Hoe dat komt? Daarvoor moeten we kijken naar verschillende factoren:

• De indicatiestelling. De indicatiestelling gaat over het bepalen van de zorgbehoefte. Bij een gebroken been of blindedarmontsteking is dat vaak duidelijk. Het been moet in het gips en de blindedarm kan geopereerd worden. Maar in de ggz is de indicatie vaak complexer en afhankelijk van de context. Dat geldt ook voor de vergoeding. Zorg die nodig is bij een burn-out wordt bijvoorbeeld niet vergoed, maar bij een depressie of angststoornis wel. Soms krijgen mensen daarom een label waar ze het eigenlijk niet mee eens zijn, maar dat wel nodig is voor een vergoeding van de zorgkosten. 
• De zorgvraag. Uit onderzoek blijkt dat er ongeveer twee keer zoveel mensen zijn die recht hebben op ggz, dan het aantal mensen dat hier nu gebruik van maakt. Het gaat om zo’n 80.000 mensen die wachten (bron). Om aan die zorgvraag te voldoen, is veel meer geld nodig. 
• Het budget. Zie het vorige punt: het beschikbare budget (dat door de overheid wordt bepaald) is nu niet voldoende voor de grote zorgvraag van alle mensen die ggz nodig hebben. 
• Concurrentie. Zorgverzekeraars concurreren met elkaar op basis van voorwaarden en de premie. Wil een verzekeraar ruimte maken voor flink meer ggz-zorg? Dan moet de premie te veel omhoog. 

Wat wordt er wel en niet vergoed?

De basiszorgverzekering vergoedt behandelingen bij de psycholoog, psychiater en andere geestelijke gezondheidszorg. Hier gelden wel voorwaarden voor. Zo moet er een diagnose gesteld zijn volgens de DSM-5. Je hebt daarnaast een verwijzing nodig van je huisarts. Goed om te weten: voor psychologische zorg die wordt vergoed uit de basisverzekering betaal je eigen risco. Tenzij je huisarts je verwijst naar een Praktijkondersteuner (POH). Behandeling door een Praktijkondersteuner wordt volledig vergoed uit de basisverzekering. Bepaalde behandelingen worden niet vergoed door de basisverzekering. Hier kun je een aanvullende verzekering voor afsluiten. Denk hierbij aan bijvoorbeeld mindfulness bij burn-outklachten. Goed om te weten: vaak zit er een maximum aan de vergoeding vanuit de aanvullende verzekering. 

Independer zorg-expert Bas Knopperts: “Verzekeraars hebben vaak contracten met bepaalde zorgverleners. Ga je naar een andere psycholoog of psychiater? Dan kan het zijn dat de zorg niet volledig wordt vergoed. Controleer daarom van tevoren uit welke behandelaars je kunt kiezen. Dit doe je via onze contracteringsmodule” 

Zijn er afspraken over een maximale wachttijd?

Sta je op de wachtlijst voor een behandeling in de ggz? Dan is het fijn om te weten waar je aan toe bent. Er zijn regels voor de maximale duur van wachtlijsten bij een ggz-instelling, vrijgevestigde psycholoog of psychiater. Deze worden ook wel de Treeknormen genoemd. De regels zijn: 

• Tussen het moment dat je belt en de eerste afspraak (intake): wachttijd maximaal 4 weken.
• Tussen de eerste afspraak (intake) en de start behandeling: wachttijd maximaal 10 weken.
• Er moet worden aangegeven of er bij een bepaalde diagnose een langere wachttijd is dan gemiddeld. Je vindt hier een overzicht van de wachttijden. 

Goed om te weten: deze regels gelden voor wachttijden voor niet-spoedeisende hulp. Heb je wel spoedeisende hulp nodig? Dan kun je direct terecht. 

Wachtlijsten voor minderjarigen 

Bij wachtlijsten voor de behandeling ggz van minderjarigen via de Jeugdwet zijn de Treeknormen, zoals die gelden bij volwassenen, niet wettelijk vastgelegd. De gemeente is verantwoordelijk voor het regelen van zorg. Heeft je kind dringend hulp nodig, bijvoorbeeld omdat de situatie verslechterd tijdens de wachttijd? Dan kan de gemeente helpen met het zoeken van vervangende zorg. Of overbruggingszorg om de wachttijd op een goede manier te overbruggen. 

Sta je op een wachtlijst? Dit kun je doen

Kijk je reikhalzend uit naar naar het moment dat je geholpen wordt, maar laat de zorg nog even op zich wachten? Dan zijn er een aantal dingen die je kunt doen: 

• Je zorgverzekeraar kan helpen bij bemiddeling voor een plek, goed dus om dit na te vragen. 
• Moet je lang wachten? Vraag dan bij de zorgaanbieder naar begeleiding tijdens de wachttijd. Zeker na de intake zijn er vaak verschillende mogelijkheden om alvast te starten met bijvoorbeeld digitale hulp of wachtgroep. 
• Bekijk de website www.wegvandewachtlijst.nl voor handige tips en adviezen 
• Je kunt een regionale cliëntenorganisatie (zoals een zelfregiecentrum) benaderen voor ondersteuning. Via MINDAtlas kun je zoeken naar een organisatie in de buurt.
• Via MIND Korrelatie kun je overbruggingshulp krijgen van 1 tot 5 gesprekken.  
• Moet je langer dan de Treeknorm wachten en kan je zorgverzekeraar niet helpen? Dan kun je een melding maken bij de Nederlandse Zorgautoriteit. 

Een oplossing voor de lange wachttijden? Die is er helaas nog niet. Wel komt er mogelijk meer budget vrij voor de ggz. Dat werd bekend door het uitgelekte nieuwe conceptakkoord voor de zorg. Via ons weblog houden we je op de hoogte zodra er meer bekend is over de nieuwe budgetten.