Als je bejaarde ouder weer verliefd wordt (en je daar als dochter van schrikt)

'Lief toch, die oudjes,' zei de huisarts. 

Judiths moeder (85) deed nog van alles. Bridgen, zingen… en haar dochter juichte dat van harte toe. Totdat haar moeder aankondigde op vakantie te gaan… met Gert (79), haar nieuwe vriend.

Vrijwel elke dag klokslag elf uur stond hij, rijzig, grijze snor en goedlachs, bij haar voor de deur

Mensen die Evelien Backx van nabij kenden, was het al opgevallen dat ze van die pretlichtjes in haar ogen had, dat ze straalde zoals ze dat daarvoor niet deed. Haar dochter had het ook wel opgemerkt, maar die had geen idee wat, of liever gezegd wie, dat Gert verantwoordelijk was voor de glimlach om de lippen en de soepeler tred. Gert is Eveliens bovenbuurman in de seniorenflat. Vrijwel elke dag klokslag elf uur stond hij, rijzig, grijze snor en goedlachs, bij haar voor de deur. En soms bleef hij tot de volgende dag. Liefde op hoge leeftijd: overal waar het koppel zich vertoonde, was het aanleiding tot vertederde blikken. “Schattig hè,” vond de thuishulp. “Lief toch, die oudjes,” zei de huisarts. 

'Wat moest mijn moeder nu met een nieuwe man, zo kort na het overlijden van mijn vader?'

Minder gelukkig met de hele situatie was Judith Backx (54), Eveliens enige dochter die zeventig kilometer verderop in Den Haag woonde. Het bericht van haar moeders nieuwe liefde sloeg in als een bom; dit had ze absoluut niet zien aankomen. “We zouden gaan winkelen. Toen we samen in de auto zaten, zei mijn moeder ineens: ‘Ik ga volgende week een paar dagen met vakantie’. Nietsvermoedend antwoord ik nog: ‘Leuk mam! Weer een reisje met het koor?’ Nee. Ze ging naar een Duits kuuroord met Gert. Haar vriend. Ik verstijfde gewoon. Wat moest mijn moeder nu met een nieuwe man, zo kort na het overlijden van mijn vader? En dan ook nog samen met vakantie? Ik heb zo snel mogelijk de auto geparkeerd, was helemaal in shock.”

Taboe, taboe

Wout, Judiths vader was ruim een half jaar eerder overleden. Haar moeder had hem die laatste jaren zo goed als mogelijk verzorgd; hij leed aan de ziekte van Alzheimer. “Vooral het feit dat mijn moeder kennelijk al zo snel toe was aan een nieuwe relatie, kon ik maar moeilijk accepteren. Dat voelde als ontrouw aan mijn vader. We hadden papa’s as nog niet eens uitgestrooid. Tot overmaat van ramp vertelde mijn moeder me ook nog eens, hoe verliefd zij en Gert wel op elkaar waren. Ze brachten zo veel mogelijk tijd met elkaar door en ondernamen van alles. Of ik dat nou niet ontzettend leuk voor haar vond…”

'Het liep zo uit de pas met haar eigen verwerkingsproces en dat maakte het pijnlijk'

Eigenlijk was Judith ook blij voor haar moeder. Ze misgunde haar zeker de warmte van een relatie niet, maar, zo zegt ze achteraf, het liep zo uit de pas met haar eigen verwerkingsproces en dat maakte het pijnlijk. “Ik rouwde nog om mijn vader. Daarbij vergat ik dat mijn moeder in feite al jaren daarvoor afscheid had moeten nemen van mijn vader als volwaardige partner.”

Zo’n drie maanden na dat eerste gesprek in de auto volgde de kennismaking met Gert. “Daar zaten we, mijn broer met zijn gezin, mijn man en ik. We hadden afgesproken op ‘neutraal terrein’, in een familierestaurant. Maar het ging er heel beleefd en respectvol aan toe. Gert stelde zich bescheiden op, deed duidelijk zijn best om zich niet op te dringen. Ondertussen zat mijn moeder te glunderen, zo trots en blij was ze.”

Is de nieuwe partner wel te vertrouwen? Heeft dit gevolgen voor de erfenis?

Evelien en Gert hebben nog altijd een relatie, hoewel het tegenwoordig meer een goede vriendschap is. Judith gaat weer geregeld winkelen met haar moeder en beseft nu, dat haar moeder net als ieder ander recht heeft op een liefdesleven. Toch is zij lang niet de enige die moeite had met de amoureuze lotgevallen van een ouder. Kinderen – en kleinkinderen – reageren vaker kritisch, om uiteenlopende redenen. Is de nieuwe partner wel te vertrouwen? Heeft dit gevolgen voor de erfenis? Waarom wil mijn vader/moeder een nieuwe partner terwijl ze ons en de kleinkinderen heeft?

Op bloot en bejaard rust helemaal een hardnekkig taboe

Ook de leeftijd van de liefdespartners maakt zo’n relatie voor veel mensen onverteerbaar. Liefde en ouderdom lijken immers nog altijd onverenigbaar. Zeker als dat ook lichamelijke liefde betekent. Boven de vijfenzeventig word je geacht met slaapmuts dan wel haarnet rond negenen de bedstee op te zoeken, met als gezelschap hooguit een mok warme melk. Ouderen zijn vooral ‘gezellig’ en aandoenlijk. Vonden we als kind de gedachte aan intimiteit tussen onze ouders al onverdraaglijk, op bloot en bejaard rust helemaal een hardnekkig taboe.

Flirten en daten

Dat beeld zullen we echter flink bij moeten stellen. Senioren zijn de snelst groeiende bevolkingsgroep en al die zeventig- en tachtigplussers zullen zich echt niet willen conformeren aan het beeld dat jongeren kennelijk van hen hebben – en van hen schetsen in de media.

Neem nu de negentigplusser Brit Sir David Attenborough, bekend van de fenomenale Life-series natuurfilms. Hij waagde het al tweemaal om op televisie openlijk te flirten met jonge actrices als Cameron Diaz. Onmiddellijk stak er een storm van verontwaardigde tweets in Engeland op, omdat dat gedrag toch ‘hoogst ongepast’ was voor een heer van respectabele leeftijd.

'Zoals een Brits dagblad kopte: ‘Sir David Attenborough has still got it'

De actrices in kwestie vonden het allerminst onaangenaam en wie de jongensachtige Attenborough te werk ziet gaan, kan hen geen ongelijk geven. Achteloos schudt hij de witte lok haar op zijn voorhoofd naar achteren en trakteert hij de dames op zijn schalkse gevoel voor humor, in een onweerstaanbaar Oxbridge-accent. Een man die elke definitie van het predicaat ‘hoogbejaard’ tart. Of, zoals een Brits dagblad kopte: ‘Sir David Attenborough has still got it.’         

Zo’n charmante grijsaard wensten mijn zus en ik ook voor mijn moeder, die al achttien jaar weduwe was toen haar jongste kind het huis uitging. Tevergeefs, want elk vermoeden van mannelijke belangstelling werd met een ijzige blik van haar staalblauwe ogen in de kiem gesmoord. Waarna steevast een opsomming volgde van de vele gebreken van de man in kwestie en van mannen in het algemeen. ’n Vreemde manspersoon op de bank? Nee, haar niet gezien.

Het zijn vooral de babyboomers zijn die gemakkelijk nog een liefdesrelatie aangaan

Het handjevol wetenschappers dat zich serieus bezighoudt met liefde en verliefdheid onder ouderen, heeft geconstateerd dat het vooral de babyboomers zijn die gemakkelijk nog een liefdesrelatie aangaan. Deze generatie ouderen heeft de seksuele revolutie meegemaakt en weet dat lichamelijke intimiteit een bron van plezier kan zijn. De generatie daarvoor is opgegroeid met de notie van seks als middel tot voortplanting; dat maakt vooral voor oudere vrouwen vaak minder aantrekkelijk om een intieme relatie aan te gaan.

Elke’s moeder Ineke is drieënzeventig en een vitale vrouw die nooit zonder lippenstift de deur uitgaat. Elke (46) spoort haar moeder geregeld aan, een nieuwe partner te zoeken. “Mijn ouders zijn al jaren gescheiden. Ik vind dat mijn moeder weer aan een relatie toe is; iemand van haar eigen leeftijd, met wie ze op stap kan en wie weet, op termijn zelfs kan gaan samenwonen. Dat je oud wordt, betekent toch niet dat je geen behoefte meer hebt aan aandacht en liefde? Drieënzeventig vind ik veel te jong om je uitsluitend bezig te houden met kinderen en kleinkinderen.”

'Volgende week heeft mijn moeder een eerste date'

Sinds kort heeft Ineke een profiel op een datingsite voor ouderen, die overigens als paddenstoelen uit de grond schieten. “Dat vergde wel wat overtuigingskracht van mijn kant, want daten op internet: dat heeft voor mijn moeder toch nog iets bedenkelijks. Daarom doen we het samen: tekstjes schrijven, profielen bekijken… We zijn nu een half jaar online en warempel, volgende week heeft mijn moeder een eerste date. Met Jaap, een gepensioneerde rechercheur. Het is zo leuk om dat allemaal van dichtbij mee te maken, mijn moeder is nu al zenuwachtig. Wat moet ze aantrekken, waar moeten ze het over hebben samen?”

Vlinders als vanouds

Naast wetenschappers zijn er gelukkig ook kunstenaars die het onderwerp ‘oud en verliefd’ openlijk aankaarten.

In de documentaire 69: liefde seks senior van Menna Laura Meijer uit 2013 vertellen ouderen onverbloemd over hun behoefte aan liefde en de manieren waarop ze die invulling geven. Theatermakers Lucas De Man (34) en Oscar Kocken (33) reisden, mét zangeres van zeventigplus, vorig jaar langs de Nederlandse theaters met hun voorstelling Bejaarden & Begeerte. Geïnspireerd door hun opa's, die laat in hun leven smoorverliefd werden, maakten ze een programma dat het beeld dat vooral jongeren over liefde op leeftijd hebben, wil bijstellen. ‘Een voorstelling voor oudere jongeren en jongere ouderen die prikkelt om lief te hebben, om te leven’, zoals ze het zelf omschrijven.

Dat een liefdesrelatie veel bijdraagt aan de kwaliteit van leven voor senioren, staat vast

Met de vergrijzing neemt ook het aantal oudere alleenstaanden in Nederland toe. Volgens het CBS wonen bijna anderhalf miljoen senioren alleen op het ogenblik. Veel van hen blijken na een scheiding of het overlijden van hun partner snel weer op zoek te gaan naar een geschikte partner. Dat een liefdesrelatie veel bijdraagt aan de kwaliteit van leven voor senioren, staat vast. Sterker nog, zo’n relatie zou juist in de ‘winter van het leven’ prima gedijen, omdat de ballast die bij de middelbare leeftijd hoort, inmiddels overboord is.

Rond je 65ste heb je je handen en hoofd helemaal vrij om lief te hebben

Wrijving met ex-partners, kinderen die de nieuwe vriend of vriendin maar moeilijk accepteren: het zijn rationele kwesties die het geluksgevoel dat verliefdheid ontketent, onderdrukken. Zo rond ons vijfenzestigste hebben we die problemen doorgaans al achter de rug en hebben we de handen – en het hoofd – helemaal vrij om lief te hebben. De druk van allerlei sociale verplichtingen is weg, de vlinders kunnen weer fladderen als vanouds. Hoera! Wie is er nú nog bang om oud te worden?

Deze reportage heeft eerder in de printeditie van Nouveau gestaan (c) Nouveau / DPG Media 2022

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in