Yesim Candan over femicide: 'We mogen als vrouwen, moeders en sisters niet wegkijken'

Dit is de week van Orange the World, een wereldwijde actie om aandacht te vragen voor geweld tegen meisjes en vrouwen, puur omdat ze vrouw zijn.

Op het door Olcay Gülsen georganiseerde bewustwordingsdiner sprak RTL columniste Yesim Candan een gesproken column uit, die we zo indrukwekkend vonden dat we deze ook in tekst plaatsen.

Door Yesim Candan

"Ze heeft haar dood verdiend." Stomverbaasd keek ik de vrouw aan. Haar ogen glinsterden toen ze vertelde hoe haar zwager zijn vrouw had vermoord, want: "Ze had zich misdragen."

Dat haar twee neefjes nu zonder hun moeder moesten opgroeien, was van ondergeschikt belang. Voorlopig zonder hun vader ook trouwens, want die moest een gevangenisstraf uitzitten voor de moord op hun moeder. Maar de familie-eer was gered.

Sibel had me in de Turkse badplaats Alanya op straat aangesproken, of ik sieraden van haar wilde kopen. Op deze manier probeerde de jonge vrouw wat bij te verdienen.

Thuis had ze maar liefst zes kindermonden te voeden; die van haar vier eigen kinderen, plus de twee kinderen van haar zwager. En dan was ze zelf pas 26 jaren jong.

De pasgeboren baby op haar arm was overigens niet van haar, zo vertelde ze me, maar weer van een andere schoonzus die niet voor haar kind kon zorgen.

Aandachtig keek ik toe hoe ze het meisje liefdevol in een kribje, gemaakt van een opgevouwen dekentje, naast zich te slapen legde. Sibel had onmiskenbaar een immens groot moederhart. Hoe kon ze dan in hemelsnaam zo hard oordelen over het lot van haar vermoorde schoonzus?

In de Turkse films waarmee ik als kind opgroeide, was eerwraak schering en inslag. Vaak werd er wel een vrouw vermoord door haar man, omdat ze zich 'misdragen had' of de familie-eer had aangetast.

Als jong meisje in een migrantengezin word je daarmee met je neus op de feiten gedrukt met eventuele consequenties van je gedrag. Namelijk: de dood. Hetzij via de televisie, hetzij via je directe omgeving, doordat bijvoorbeeld je moeder of tante dit constant tegen je zeggen.

De modernere Turkse films bevatten een stuk minder eerwraak, maar in de Turkse maatschappij is deze anno 2023 helaas nog onverminderd terug te zien. Tegenwoordig onder een nieuwe naam: femicide. Maar het concept is hetzelfde: een man vermoordt een vrouw puur omdat ze een vrouw is.

Lang werd eerwraak, of femicide, in Nederland gezien als een typische migrantenziekte. In de Turks-Nederlandse gemeenschap zijn de voorvallen inderdaad legio. Zoals de moord op de zestienjarige Hümeyra, die eind 2018 koelbloedig door haar ex-vriend werd neergeschoten in de fietsenkelder van haar school. Met al het bloed gutsten ook haar dromen uit haar lichaam, terwijl ze daar op die koude vloer lag. Omdat een man haar het leven niet gunde.

De beweegredenen van een man die femicide pleegt, zijn – hoe oneerlijk ook – duidelijk: die ziet de vrouw als zijn bezit. En als ze niet meer van hem is, of niet doet wat hij wil, dan 'mag' hij haar vermoorden, al dan niet onder de noemer van het redden van de familie-eer. Maar wat zijn de beweegredenen van de vrouwen in de omgeving van deze vrouwen, om hierin mee te gaan?

Ik moet denken aan Sibel. Zou zij haar eigen dochter verraden als het de familie-eer betrof? Mijn moederhart huilt ook als ik denk aan haar twee neefjes. Nooit meer zullen zij Moederdag kunnen vieren door de wraaklust van hun vader.

Geluk bij een groot ongeluk is dat ze worden opgevoed door tante Sibel, de vrouw met het grote moederhart, maar het wat minder grote 'sisterhart'.

De vrouwen, de moeders, de sisters moeten nooit maar dan ook nooit de moord op een vrouw goedkeuren. We mogen nooit wegkijken, want ook in Nederland wordt er om de acht dagen een vrouw vermoord. En die kunnen ook Petra of Leonie heten, en niet altijd Fatma.

Dit vind je wellicht ook interessant

• Orange The World: deze royal durft zich uit te spreken
• Marian Ellens (53) steunt Orange The World: 'Na mijn scheiding stond er een andere Marian op'
• Orange The World en teken The Pledge!

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in