Marian Duff: 'Ik wil verhalen vertellen die anders niet gehoord worden'

Ze heeft haar eigen museum voor moderne kunst. Marian Duff (46): ‘Ik droom ervan dat musea plekken worden waar mijn zoon, neefjes en nichtjes voelen: dit is ook voor en van mij.’

Marian Duff is de eerste zwarte vrouwelijke museumdirecteur in Nederland. Haar museum staat midden in een winkelstraat in Amsterdam-Zuidoost. In OSCAM (Open Space Contemporary Art Museum) biedt ze een podium aan makers van kleur, vaak afkomstig uit het stadsdeel, maar ook uit het buiten­land.

Andy Tan voor Nouveau

Duffs passie voor kunst vind je terug in het huis waarin ze samen met haar zoon Jaden (12) woont. Overal hangt werk van kunstenaars die ze persoonlijk kent. In een hoek staat een skateboard als herinnering aan de tijd dat ze zelf nog enthousiast skateboard­de, en in een andere hoek hangt haar racefiets - ze zit in het wielrenteam van het modemerk Patta.

Daarnaast een beeld van Martin Luther King, dat ze ooit voor een expositie van Sylvana Simons leende en nog steeds moet retourneren. ‘Het is gek hoe belangrijk kunst kan zijn. Ik heb zoveel kracht uit dat beeld geput in moeilijke tijden,’ vertelt ze.

AndyTan voor Nouveau

Marian Duff werd geboren in Paramaribo en heeft Frans-Guyaanse roots. Ze kwam op haar derde naar Nederland en groeide op in Schalkwijk in Haarlem, met haar moeder en broer. ‘Mijn moeder liet alles achter om hier een nieuw leven te beginnen. Ze was hoofdverpleegkundige van twee depen­dances van een verpleeghuis voor jong dementerenden. Ze draaide fulltime nachtdiensten om er overdag voor mij en mijn broer, die verstandelijk beperkt is, te kunnen zijn.

Ikzelf was van jongs af aan ook mantelzorger. Ik wist niet dat dat woord bestond, voor mij was het normaal: je helpt gewoon thuis. Mijn moeder was heel streng, wat ik als kind niet kon waarderen.

Ze leerde me dat je altijd je rug recht moet houden. Ik herinner me dat ik vroeger met haar over straat liep: ze droeg hoge hakken en liep altijd kaarsrecht met haar kin omhoog. Ik vond dat vervelend, want het viel zo op.

Nu realiseer ik me dat dat haar overlevingsstrategie was: altijd trots, altijd doorgaan. Naarmate ik ouder word, heb ik geleerd dat die rechte rug niet altijd helpt. Als je wilt helen, kun je je beter kwetsbaar opstellen. Alleen maar sterk zijn, kan je breken.

Andy Tan voor Nouveau

Ik heb een journalistieke opleiding gedaan en was de enige zwarte vrouw in mijn klas. Toen voelde ik al: ik wil andere verhalen vertellen, de verhalen van mensen van kleur.

Die kans kreeg ik bij Het Parool. Mijn chef was de inmiddels overleden Albert de Lange en altijd als ik een idee voor een ver­haal had, zei hij: ‘Duff, als jij denkt dat het wat is: ga maar!’

Hij gaf me het gevoel dat mijn verhalen ertoe deden. Ik schreef over trends in mijn omgeving. Zo interviewde ik bijvoorbeeld Edson Sabajo ruim voordat hij Patta oprichtte. Ik ging naar de Amsterdam Fashion Week en het viel me op dat daar weinig zwarte mensen rondliepen. Ik heb toen MAFB (Music And Fashion Battle, red.) opgericht, een showcase voor modeprofessionals van kleur. Later bedacht ik een evenement waarbij die makers zich lieten inspireren door kunst uit museumdepots.

Zo rolde ik de museumwereld in en ging ik tentoonstellingen maken. Een expositie over het koloniale verleden van de familie Van Loon voor Museum Van Loon, maar ook een internationale modetentoonstelling voor het Amsterdam Museum.

In 2017 werd me gevraagd of ik een leuk idee had voor de viering van het vijftigjarig jubileum van de Bijlmer. Ik zei eerst nee, want ik had het druk. Maar tijdens een werkreis naar Suriname hoorde ik de kunstenaar Marcel Pinas vertellen hoe hij altijd mensen in zijn directe omgeving betrok bij wat hij deed. Ik herkende dat. Het inspireerde me om toch iets voor het Bijlmer-jubileum te organiseren: een pop up-museum met een expositie van werk van zeventien kunstenaars uit Amsterdam-Zuidoost.

Die expositie zou zes weken duren, maar daarna zei iedereen: ‘Dit mag niet weg’. Met als gevolg dat we in november zes jaar bestaan. De museumwereld is nog steeds heel wit en in OSCAM tonen we kunst die je daar niet of weinig ziet. Kunst van mensen van kleur die andere verhalen vertellen dan de gangbare.

We werken met een heel jong team met roots in de meest uiteenlopende culturen. Ik kies daar bewust voor: ik wil die jonge mensen een opstapje geven naar de museumwereld.

Andy Tan voor Nouveau

Ik heb een druk leven. Mijn zoon Jaden speelt voor Ajax en ik ben er volledig voor hem. Dat is best lastig voor mijn omgeving: we kunnen vrijwel nooit naar verjaardagen, want Jaden is altijd bezig met Ajax of met school.

Ondertussen ben ik met allerlei partijen in gesprek over een betere locatie voor het museum. We hebben nu rolluiken, dat is super laagdrempelig: je kunt zo naar binnen lopen. Maar in de winter zitten we met sjaals om en mutsen op. Dat kun je mensen niet aandoen. Ik wil dat het pop up-gevoel ervan afgaat.

Vorig jaar hadden we tijdens de Museumnacht een echte Rembrandt in huis en ik wil eigenlijk een locatie waar ik elke dag een Rembrandt kan tonen. Mijn grote droom is dat mijn zoon en mijn nichtjes en neefjes zich thuis gaan voelen in musea. Dat ze daar het gevoel krijgen: dit is ook voor en van mij.

Andy Tan voor Nouveau

Achter die droom zitten mijn ervaringen als zwarte vrouw in een witte samenleving. Ik maak nog steeds mee dat mensen in de museumwereld raar naar mij kijken. Of ze kijken letterlijk over me heen, want ik ben niet erg lang. Gelukkig heb ik wel een lange adem.

Over die ervaringen praat ik niet makkelijk. Mijn oudere nichten zeggen altijd: ‘Jij vraagt zoveel aan anderen, maar je vertelt nooit iets over jezelf ’. Dat klopt: ik heb praatjes voor tien, maar over mijn persoonlijke leven begin ik niet snel. Misschien is dat een vorm van zelfbescherming.

Ik was uitgenodigd om aanwezig te zijn bij de speech van de koning tijdens Keti Koti. Het regende en ik zou normaal nooit met mijn pas gevlochten haar in de regen gaan zitten. Maar toen was ik dankbaar voor die regen. Want toen hij het woord vergiffenis uit­sprak, kon ik niet stoppen met huilen. Niemand zag het, omdat ze allemaal aan het rommelen waren met para­plu’s.

Ik was verbaasd over mijn tranen, want het zijn per slot van rekening alleen maar woorden. Maar ergens was het toch een erkenning: dat mijn erva­ringen als zwarte vrouw écht zijn.

Ik wil met OSCAM absoluut in Amsterdam-Zuidoost blijven. Soms zet ik een bankje buiten en ga ik even zitten kijken naar de voorbijgangers. Dan denk ik: wat een mooie mensen! Ik zou uren zo kunnen zitten. Gewoon kijken, bedenken welke verhalen die mensen met zich meedragen en hoe belangrijk het is die te vertellen.’

Marians mooie dingen van het leven

Boek ‘De nog niet verschenen biografie van Anil Ramdas door Karin Amatmoekrim. Ik kijk ernaar uit. Karin is mijn beste vriendin en ik ben gek op haar werk.’

Eten ‘Mijn moeders Frans- Guyaanse vissoep. Of een diner in het sterrenrestaurant van Château de Courcelles.’

Mode ‘Patta. Omdat ze meer zijn dan een modemerk. Ze zetten zich via allerlei projecten in voor de komende generatie.’

Reis ‘De oversteek over de Marowijne van Albina in Suriname naar Saint-Laurent du Maroni in Frans-Guyana, waar mijn oma woont. Eén knuffel van haar en ik kan weer een heel jaar voort.’

Film ‘De filminstallatie BLKNWS van Kahlil Joseph. Elke dag een nieuwe versie waarin hij laat zien wat er in de zwarte gemeenschap gebeurt.’

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in