Edith Eger (95) overleefde Auschwitz en deelt haar levenslessen

'Wie geen slachtoffer wil zijn, kiest elke dag opnieuw voor vrijheid.'

Hoe leef je verder iets vreselijks te hebben overleefd? In 'Het Geschenk' beschrijft de Amerikaanse bestsellerauteur Dr. Edith Eger hoe je dat vormgeeft. Ze spreekt uit ervaring. Met het oog op Dodenherdenking haar aangrijpende verhaal én de krachtige levenslessen die ze er zelf uit trok. 

'Twaalf lessen die je leven kunnen redden', luidt de ondertitel van Het Geschenk van de vooraanstaande psycholoog Edith Eger. Dat klinkt ambitieus, maar als 'doctor Edie' het zegt, mag je het letterlijk nemen. Al toen ze een puber was, zat de dood haar op de hielen.

Het was 1944 en de Hongaarse Edith werd met haar zus en ouders naar Auschwitz gedeporteerd. Haar ouders werden direct naar de gaskamers gestuurd, de zestienjarige Edith moest 's avonds dansen voor gruwelarts Joseph Mengele en kreeg als beloning een homp brood toegeworpen.

Dat ze nog leeft en in de jaren vijftig naar Amerika wist te komen, is te danken aan een Amerikaanse soldaat die haar bij de bevrijding van het kamp uit een stapel lijken trok.

'Ik had mijn leven lang een slachtoffer kunnen blijven, maar ik koos ervoor om te genezen. Al gauw besefte ik dat je ware vrijheid alleen kunt vinden door te vergeven, los te laten en verder te gaan,' schrijft ze op haar website. Dat is ook de benadering waarmee ze cliënten in haar praktijk op weg naar genezing helpt.

Edith met haar achterkleinzoontjes in 2020

In 2018 verscheen Egers eerste boek De Keuze, dat insloeg als een bom. In De keuze deelt ze haar oorlogsverhalen en vertelt ze hoe zij als psycholoog haar cliënten helpt om zich uit hun eigen gedachten te bevrijden en hoe iedereen uiteindelijk voor vrijheid kan kiezen. Nu, met Het geschenk, voegt ze daar als het ware een praktische handleiding aan toe.

Wat was voor uzelf de moeilijkste levensles, de les die maar niet wil beklijven?

'Het moeilijkste voor mezelf is nog altijd: mezelf vergeven. Ik lijd aan het schuldgevoel van de overlevende, survivor's guilt. Dat is zo sterk dat ik niet eens naar mijn buluitreiking ben gegaan en nooit heb gevierd wat ik allemaal heb gepresteerd.'

Wijzelf zijn degenen die ons gevangen houden, schrijft u. Hoe kunnen we ontsnappen?

'Volgens mij zijn de winnaars de mensen die hebben geleerd sterker te worden door wat ze is overkomen. Zij geven nooit op en blijven zich verzetten tegen het idee dat ze slachtoffers zijn van het verleden of van welke omstandigheden dan ook.'

Anderen vinden ons niet aardig als we eerlijk zijn, is zo'n misvatting die we onszelf voorhouden, zegt u. Maar word je inderdaad niet vaak meteen afgerekend op je eerlijkheid?

'Er bestaat niet één waarheid, het is allemaal subjectief. Er is mijn waarheid en er is jouw waarheid. Niet dé waarheid. Vraag jezelf voor je iets zegt af: is het vriendelijk? Is het nodig? En als dat niet zo is, zeg het dan niet. Zeg niet tegen je moeder dat ze dik is. Zeg niet tegen je kind dat ze mooi is om er dan een “maar” aan toe te voegen. Verander die “maar” in een “en”. “En ik vind ook dat je zo leuk...” Je kunt geen gelijk hebben voor iemand anders; je kunt alleen gelijk hebben voor jezelf. Geef die behoefte aan gelijk hebben op.'

Deinzen mensen er soms voor terug om u over hun problemen te vertellen als ze weten welke gruwelen u zelf heeft doorstaan?

'Vergelijk nooit en te nimmer jouw lijden met dat van iemand anders. Stel dat jij onzedelijk betast bent door iemand. Dan heb je veel meer gevangen gezeten dan ik. Want ik wist wie de vijand was; die droeg een uniform.'

De individualisatie blijft toenemen in de westerse samenleving. Veel mensen zijn niet uit eigen keuze alleen. Wat is uw advies aan mensen die eenzaam zijn?

'We hebben de keus ons te focussen op wat we verloren hebben of aandacht te besteden aan wat we nog hebben. Kijk eens kritisch naar je manier van denken: krijg je daar energie van? Wat je denkt, is wat je creëert! Vraag jezelf niet steeds af: “Waarom ik?” Vraag je af: “Wat nu?” Geef jezelf de kans om het verdriet en de pijn te voelen, maar ook het helen.'

U schrijft: 'Om echt vrij te worden, moet je soms een leven lang oefenen. Het is een keuze die we steeds opnieuw moeten maken.' Hoe doe je dat?

'Observeer je innerlijke dialoog. Hoe praat je tegen jezelf? Op een manier waar je spiritueel van kunt groeien of op een manier die past bij een slachtoffermentaliteit? Zoek en vind de balans tussen werken, liefhebben en spelen. Word verliefd op jezelf. Dat is je enige relatie die een leven lang duurt. Liefde voor jezelf is zorgen voor jezelf. Het is geen narcisme.'

Dr. Edith Eger, Het Geschenk. 12 lessen die je leven kunnen redden kost € 19  

Foto's (c) Dr. Edith Eger

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in