Jan Kooijman speelt balleticoon Rudolf Nureyev

Terug naar zijn dansroots in de rol van zijn leven.

Acteur en danser Jan Kooijman kruipt in de huid van balletdanser Rudolf Nureyev, in het toneelstuk Nureyev dat vanaf begin volgend jaar in de Nederlandse theaters te zien is.

Kooijman (40) werd opgeleid aan de Rotterdamse Dansacademie en danste daarna negen jaar bij het Scapino Ballet. Samen met twee balletdansers vertelt hij het bijzondere levensverhaal van Nureyev, de grootste danser van zijn tijd.

Rudolf Nureyev werd geboren in Siberië en groeide op in een Tartarenfamilie. "Ik kan niet precies uitleggen wat het voor me betekent om een Tartaar en geen Rus te zijn," zei hij daarover, "maar ik voel het verschil in mezelf. Ons Tartaarse bloed stroomt op een of andere manier sneller en staat altijd op het punt om over te koken."

Nadat zijn moeder hem en zijn zusjes had meegenomen naar een voorstelling van Song of the Cranes werd hij verliefd op dansen. Hij begon met volksdansen en toonde daarvoor zoveel talent dat hij werd gespot en aangenomen bij de Marlinsky Balletschool in Leningrad. Na zijn diploma werd hij vrijwel onmiddellijk solist en maakte furore als danser.

In 1961 liep hij, ondanks pogingen van de KGB om hem tegen te houden, over naar het westen op Le Bourget Airport in Parijs. Het was voor het eerst dat een Sovjet-artiest dat deed tijdens de Koude Oorlog en het haalde wekenlang het nieuws.

Privé braken er toen vrijere tijden aan voor Rudolf: hij kon openlijk homoseksueel zijn en kreeg een relatie met mededanser Erik Bruhn, een Deen met wie hij samen zou blijven tot Eriks dood in 1986.

Zijn ouders en vroeger dansleraar moesten onder druk van de autoriteiten brieven aan hem schrijven waarin ze hem probeerden over te halen terug te keren naar Rusland. Dat deed hij niet, in de wetenschap dat hij daar in de gevangenis zou belanden. Zijn moeder zag hij pas weer in 1987 toen ze op haar sterfbed lag en toenmalig leider Mikhail Gorbatchev toestemming gaf voor het bezoek.

Nureyev danste bij het Royal Ballet in Londen, vormde een wereldberoemd duo met Margot Fonteyn (hier links op het strand van Beirut) en werkte later als directeur en choreograaf  van het Paris Opera Ballet.

Zijn persoonlijkheid – grillig, flamboyant, gepassioneerd – bloeide meer in het westen dan eerder in de Sovjet Unie.

De Rus overleed in 1993 op 54-jarige leeftijd aan de gevolgen van aids. Hij testte in 1984 al positief op HIV, maar deed lange tijd alsof er niets aan de hand was. Pas toen hij steeds meer verzwakte en nog maar een schim was van de dansende atleet die hij ooit was, werd duidelijk dat hij er niet lang meer zou zijn.

Nureyev is begraven in Frankrijk, het land waar hij in 1961 politiek asiel aanvroeg. Over zijn graf ligt een mozaïek van een Oriëntaals tapijt..

... Rudolf verzamelde mooie stoffen en antieke tapijten. Hij verdween in de grond op muziek van de laatste akte van Giselle.

Zijn leven werd vijf jaar geleden verfilmd, onder de titel The White Crow. En nu dus een toneelstuk met dans. "Dat Jan Nureyev moest spelen was voor ons meteen duidelijk’’, zegt de producent van het toneelstuk, Christian Seijkens. "Hij neemt het verleden, de bouw, de inzet en de passie van een danser allemaal mee in de rol."

Nureyev is te boeken vanaf het moment dat de schouwburgen hun agenda voor 2022-2023 bekend maken, meestal is dat in mei.

Foto's (c) Getty Images

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in