Maria Callas: Hollywoodsprookje en Griekse tragedie

Een lastpak, vond haar omgeving. Of was zij een gekwelde vrouw die naar liefde hunkerde? Een blik in het woelige leven van de onnavolgbare operadiva.

Arianna Huffington is wereldwijd bekend als oprichter van The Huffington Post, maar de Grieks-Amerikaanse, in 1950 in Athene geboren als Ariadne-Anna Stasinopoúlou, is ook de auteur van diverse bestsellers.

Nu ligt haar biografie van operavedette Maria Callas in de winkels, vertaald in het Nederlands. 

Het begon al verkeerd

Maria's Griekse ouders waren nog maar net geïmmigreerd, toen ze op 3 december 1923 op Manhattan ter wereld kwam. 

Het begon al verkeerd, zou je kunnen zeggen. Drie jaar na de komst van hun dochtertje Jackie in 1917 krijgen apotheker George Kalogeropoulos en zijn vrouw Evangelia in 1920 een zoontje: Wassily.

Hij is pas drie jaar oud als hij aan tyfus overlijdt. De ontroostbare ouders weten het zeker: Evangelia’s nieuwe zwangerschap zal hun een nieuwe Wassily brengen. Maar het is weer een meisje.

‘De eerste woorden die Maria van haar moeder hoorde waren: “Haal haar weg!”’ schrijft Huffington.

Maria's talent

Niet dat Evangelia Maria verder links laat liggen. Zodra blijkt dat het meisje uitstekend kan zingen, werpt ze zich op als fanatieke hoedster van haar talent, dat niet alleen Maria maar liefst ook haarzelf rijkdom en aanzien moet verschaffen.

Ziehier de kern van Maria’s levenslange diepe weerzin tegen haar dominante moeder, die, vindt ze, haar jeugd heeft afgepakt.            

Transformatie

En wellicht is dat zo, maar onzekere Maria, dikker en sociaal onhandiger dan haar aantrekkelijke zus, heeft er ook een handje van om zich vast te bijten in negatieve aannames. Wie niet uitdrukkelijk vóór haar kiest, is tegen haar.

En de competitieve operawereld is voor dat ‘vijanddenken’ een prima voedingsbodem. Helemaal doordat Maria’s stem en zeker ook haar hang naar drama niet alleen hartstochtelijke bijval oogsten. Er is ook regelrechte afschuw voor de kwaliteiten van de zangeres.

Bij de Scala in Milaan, het mekka voor operazangers, krijgt ze aanvankelijk geen voet tussen de deur. In tegenstelling tot de één jaar oudere Renata Tebaldi – technisch volmaakter, maar volgens Maria-aanhangers ook beduidend saaier – die er in 1947 met succes debuteert.

Dat Renata haar in 1948 nog luid toejuicht bij een geslaagde Aïda-opvoering, maakt dan al niet meer uit: Maria beschouwt haar als haar aartsrivale, iets wat nog decennia lang zo zal blijven.

De eerste man

In diezelfde tijd maakt Maria kennis met de rijke industrieel en operaliefhebber Giovanni Meneghini, volgens Huffington waarschijnlijk de eerste man die echt werk van haar maakt.

Het duurt niet lang of de bijna dertig jaar oudere betonfabrikant is behalve haar geliefde ook haar manager en – vanaf 21 april 1949 – haar echtgenoot.

Het is Meneghini die Maria begeleidt in haar transformatie van aanstormend talent tot volgroeide vedette én van plompe dikkerd tot ranke schoonheid. 

Verwijtende brieven van moeder

Met haar stijgende roem groeit ook haar reputatie van lastpak en dan zijn er nog de verwijtende brieven die haar moeder haar schrijft: ‘Jaren van opoffering, en nu stank voor dank.’

Dat alles komt op een ongelukkige manier samen in oktober 1956, als ze zich opmaakt voor een concertreeks in de Metropolitan Opera in New York.

Twee dagen voor de première citeert een tijdschrift uit een sarcastische brief van Maria aan haar moeder: ‘Als je niet genoeg verdient om van te leven, moet je maar uit het raam springen of jezelf verdrinken.’

Die harde woorden, die ze natuurlijk niet letterlijk bedoelde, maken haar gehaat bij haar collega’s en de pers, die in recensies koeltjes focust op haar vocale beperkingen. 

Het tegenoffensief van Maria

Tijdens een feest in het Waldorf Astoria-hotel besluit Maria tot een tegenoffensief. Ze probeert de roemruchte roddeljournaliste Elsa Maxwell, een van haar critici, voor zich te winnen en slaagt met lof.

In no time zijn de twee onafscheidelijk, met als bonus dat Maria soepel toetreedt tot Elsa’s jachtterrein: de internationale jetset.

Begin 1957, terug in Milaan, verschijnt ze in de Scala met een jas van chinchillabont en een met diamanten bezette bril. ‘Ze zong niet,’ schrijft Huffington droogjes, ‘maar de gelegenheden waar ze ook zonder te zingen het middelpunt van alle aandacht vormde, namen snel in aantal toe.’

Uitputting

Haar werk, de feesten, bij elkaar is het te veel. Langzaam maar zeker raakt Maria uitgeput, met afzeggingen tot gevolg die weer zorgen voor schandalen in de pers.

Op 1 januari 1958 gaat het in Rome goed fout, als ze na een nacht uitbundig feesten wakker wordt zonder stem. De directie van de Romeinse opera is niet voor rede vatbaar en dwingt haar op 2 januari Norma te zingen. Het wordt een nachtmerrie. 

Grote liefde

Aan het eind van 1958 breekt een nieuwe fase aan in Maria’s leven, als ze optreedt tijdens een gala in Parijs waar de steenrijke reder Aristoteles Onassis te gast is.

De twee hebben elkaar een keer eerder ontmoet en blijkbaar is Onassis dat niet vergeten, want hij stuurt haar zowel vóór als na het optreden een boeket rode rozen.

Het optreden is een triomf en Maria’s carrière zit alweer aardig in de lift als ze Onassis kort daarna opnieuw tegenkomt, op een door hem gegeven feest in Londen.

Hij nodigt Maria en haar echtgenoot uit voor een vakantie op zijn jacht, de Christina. In juni 1959 wordt Maria ergens op de Middellandse Zee zo hevig verliefd dat ze nog voor het einde van de cruise tegen Meneghini zegt wat hij allang voelde aankomen: ‘Ik hou van Ari.’

Stormachtig

Onbezorgd geluk, je zou het Maria zo gunnen, en Huffington schildert ook overtuigend hoe de onstuimige Griek haar lichtheid en vrolijkheid brengt.

Maar hoe stormachtig hun relatie ook begint, het tempo is er direct uit als zijn echtgenote Tina, moeder van zijn twee kinderen, een echtscheidingsprocedure start.

Prompt stuurt hij aan op een verzoening, en als dat niet lukt, valt hij al snel terug in zijn oude macholeven vol pleziertjes buiten de deur en bloemen om het goed te maken. Acht jaar lang berust Maria in dit patroon, ‘in gewillige overgave’.

Tragisch sprookje 

Helemaal bitter wordt het verhaal als Onassis mogelijke trouwplannen consequent voor zich uit blijft schuiven, terwijl Maria hunkert naar een gezin.

En nog pijnlijker is het om te lezen hoe hij haar dwingt tot een abortus, wanneer ze op haar 43ste zwanger is geraakt. Als ze het kind houdt, zal ze hem verliezen, waarschuwt hij.

Een loos dreigement, want hij heeft dan allang zijn zinnen gezet op Jackie Kennedy. ’s Werelds beroemdste weduwe is nu eenmaal een nog begeerlijker prooi voor de Griekse reder wiens overmatige zucht naar prestige volgens Huffington ‘zijn laatste, fatale stadium heeft bereikt’.

Onassis’ keus voor Jackie is voor Maria een formidabele dreun

Op de dag van hun huwelijk – 20 oktober 1968 - toont ze zich sterk door glimlachend op een chic feest te verschijnen, maar in feite leeft ze half verdoofd voort in haar Parijse appartement, afhankelijk van pillen die haar ontspanning en nachtrust moeten bezorgen.

Trad ze in haar jaren met Onassis nauwelijks nog op, nu probeert ze zich weer op haar werk te storten, ‘om te overleven’. Maar het enige wat haar opmontert, zijn de bezoekjes van Onassis, die kort na de bruiloft alweer haar gezelschap zoekt.

Ook als wraak op Jackie, die ergerlijk oppervlakkig blijkt en bovendien smijt met zijn geld.     

Ze zondert zich steeds meer af

Begin 1975 sterft Onassis, een gebroken man na het dodelijke vliegtuigongeluk van zijn zoon twee jaar eerder.

Ook met Callas’ gezondheid gaat het intussen zo slecht dat ze zich steeds meer afzondert. ‘Callas is dood,’ zegt ze tegen een impresario die plannen met haar heeft.

Ze maakt nog een pelgrimstocht naar Skorpios, waar ze urenlang bidt bij Onassis’ graf, voordat ze op 16 september daadwerkelijk overlijdt, in eenzaamheid.

‘Een tragedie en een sprookje tegelijk’ noemt Huffington haar leven.

Tragisch vindt ze, behalve Maria’s liefdesleven, ook de voortdurende ruis op de lijn tussen haar en de rest van de mensheid. Voor haar veelbesproken divagedrag had ze, vindt de schrijfster, immers vaak genoeg gegronde redenen. 

Arianna Huffington's biografie over Maria Callas is verfilmd.  Bekijk de trailer van Maria by Callas: In Her Own Words:

Beeld: Getty Images

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in