Dossier Alcohol: halfonthouden is het nieuwe drinken

Het is toch dat leuke feestje van verdoving, dat intieme moment met vrienden waarop we ongeremd geheimen delen? Klopt. Maar alcohol blijkt een sluipmoordenaar. Met de nieuwe inzichten wordt het misschien wel tijd om dat geliefde glaasje te laten staan…

Op een mooie zaterdagavond besloot mijn moeder onlangs haar drie dochters, onder wie ikzelf, te trakteren op een fles Chateau d’Yquem, de beroemdste ‘zoete’ wijn ter wereld uit de Sauternes in Frankrijk.

Mijn overleden vader had in de jaren zestig en zeventig in de vorige eeuw zes van die flessen gekocht, voor indertijd 75 gulden. Huidige waarde: tussen de 1.100 en 2.000 euro, afhankelijk van het jaar. 

Wij daalden af naar haar kelder, waar we de resterende vier flessen onder een decenniadikke laag stof bekeken. ‘Laten we het oudste jaar nemen,’ zei mijn moeder. Het werd 1966.

Voorzichtig tilden we hem op en brachten we hem naar boven, waar mijn moeder hem moest ontkurken. Ik opperde nog even het stoute plan om die vier flessen te verpatsen, zodat we met z’n vieren een fijne wereldreis zouden kunnen maken, maar er werd te veel gefronst. Die fles moest open.

En terecht natuurlijk. Een moment om nooit te vergeten met de mensen die je liefhebt, weegt niet op tegen de geldelijke waarde die zo’n fles vertegenwoordigt.

Meditatiewijn

Mijn zus Louise had Papillon de Roquefort, een blauwe schimmelkaas, erbij gehaald en een plakje eendenlever. Die twee ingrediënten waren de perfecte match bij dit goddelijke goedje.

Kristallen glazen erbij, foto van pa op tafel en mam schonk eerst een bodempje in. Zou hij na 52 jaar nog goed zijn? Jazeker, dat was ie. Het werd een concert aan smaken, van rijpe mango en abrikozen tot een bittertje van grapefruit en het nootachtige van briochebrood. Het was een meditatiewijn.

We sloten onze ogen om ons te concentreren op het feest dat zich in onze monden afspeelde en huilden tegelijkertijd om onze Bourgondische, leuke vader die er niet meer bij kon zijn.

Du vin & du pain

Three glasses a day keep the doctor away, waren uitspraken toen alcohol nog dat leuke feestje van verdoving was. Waarbij ons centrale zenuwstelsel wordt onderdrukt en we lekker kunnen ontspannen, waarbij remmingen wegvallen en we lekker slap kunnen kletsen met elkaar.

In de vorige eeuw werd alcohol niet alleen aanbevolen om de gezelligheid te bevorderen, het zou ook goed zijn tegen dementie, om de bloedvaten open te houden en de stress te verminderen.

Twee glaasjes rood waren goed voor hart- en bloedvaten. Intussen weten we beter. We drinken gemiddeld zo’n vijf keer zoveel als in de jaren zestig.

Ongeveer tien procent van onze bevolking drinkt overmatig. Vrouwen meer dan 14 glazen per week, mannen meer dan 21. Van de totale bevolking boven de 18 jaar drinkt 40 procent elke dag tenminste een glas. 

De gezellige drinker

‘Drinken is het nieuwe roken’, zegt lifestyle coach Petra Koomen. ‘Alleen, het verschil is dat mensen die stoppen met roken heel stoer worden gevonden, maar mensen die stoppen met drinken als ongezellig worden beschouwd.’

Halfonthouder worden

Er is een verschil in de manier waarop mannen en vrouwen drinken. Vrouwen moeten van zichzelf heel veel in het leven. Carrière maken, kinderen opvoeden, man koesteren, vriendinnen behouden, strak lijf ambiëren en bijblijven met de nieuwste boeken en Netflix-series.

Petra: ‘Pff, je wordt moe van die drang naar perfectionisme. Dat zorgt voor onzekerheid, omdat je simpelweg niet aan al die zaken kunt voldoen. Een glaasje om even te ontspannen is dan een logische stap, maar zo rol je wel in een gewoonte die, naar nu blijkt, behoorlijk ongezond is.’

Het besef dat alcohol ongezond is, begint door te dringen

Wat we veertig jaar geleden nog niet wisten, weten we nu wel. Door het gebruik van alcohol is er een grotere kans op het krijgen van verschillende soorten kanker.

Slokdarmkanker, keelkanker, alvleesklierkanker, leverkanker, darmkanker en ja, ook het risico op borstkanker neemt door het gebruik van alcohol met tien procent toe. 

In 2010 kregen 15.000 vrouwen de ziekte, in 2016 waren dat er 17.000, aldus cijfers van TNO. De verwachting is zelfs, dat in 2020 twintigduizend vrouwen de diagnose krijgen.

De meeste mensen denken echter nog steeds dat alcohol alleen slecht is voor je lever. Psychiater René Kahn schreef het boek Op je gezondheid over de gezondheidseffecten van alcohol. Door het schrijven van zijn boek is Kahn ook vaker overgestapt op alcoholloze biertjes en drinkt hij minimaal.

‘Het is een fabel om te denken dat een glas wijn per dag goed is voor je gezondheid. Het besef dat alcohol ongezond is, begint steeds meer door te dringen.’

Mogen we dan helemaal niets meer?

Alleen nog maar boerenkoolsap in de ochtend, smoothies in de middag en water, liefst ook nog met PHplus 9, in de avond? Moeten we de idee verbannen dat alcohol tot de mooie momenten in ons leven behoort?

De trend is nu om halfonthouder te zijn of te worden. In restaurants halve in plaats van hele glazen drinken, vaker de BOB zijn, een paar dagen in de week niet drinken, een Dry January doen, de vijf in de klok naar achteren schuiven en wijn drinken met een lager alcoholpercentage.

In de kelder van mijn moeder liggen nog drie Chateau d’Yquems. Die gaan natuurlijk lekker op, ook al weten we intussen dat alcohol in alle opzichten meer kapotmaakt dan je lief is. Dus gaan we er extra van genieten.

Stoppen of minderen?

De Jellinek-kliniek heeft een test om erachter te komen of je alcoholgebruik zorgelijk is. www.jellinek.nl

Ook niet onbelangrijk:

• Van alcohol word je dik. Een gram alcohol levert zeven kilocalorieën. Een standaardglas bier of wijn bevat zo’n zeventig kilocalorieën. 
• Alcohol verlaagt de bloedsuikerspiegel, waardoor je sneller trek krijgt in eten.
• Je leeft gemiddeld drie jaar korter als je meer dan veertien alcoholische consumpties per week drinkt (voor vrouwen).
• Alcohol kost de samenleving jaarlijks 2,5 miljard euro. 
• In de vorige eeuw werd gedacht dat met name rode wijn een wonderingrediënt had: resveratrol. Het is een antioxidant dat in de schil van druiven zit en dat zou beschermen tegen een te hoog cholesterolgehalte en zelfs tegen kanker. Inmiddels blijkt dat een fabel.