Cisca Dresselhuys kraakt het geheim van leuk ouder worden

Waarom zijn die 100-jarigen toch zo happy en tevreden?

Cisca Dresselhuys maakt zich druk om geraniumhangers, zeurkousen en mensen die het geluk altijd buiten zichzelf zoeken. Leuk oud worden? Het is nog niet zo simpel, al lijken eeuwelingen precies te weten hoe het moet.

Cisca: Al jaren heb ik aan de muur van mijn werk­kamer een kaartje hangen met daarop acht punten voor een goede tweede levenshelft. Ze zijn afkomstig van filosoof Joep Dohmen, emeritus hoogleraar aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht, die zich jarenlang heeft beziggehouden met de beste manier om ouder te worden.

Ouder worden gaat gepaard met verlies, de kunst is er niet in te blijven steken

Anders dan Erik Scherder, de man van het bewegen en het gezonde lichaam, zoekt Dohmen het in de geest en de mentale voorbereiding op ouder worden. Natuurlijk is het belangrijk om het lichaam zoveel mogelijk in vorm te houden, maar aangezien ouder worden sowieso gepaard gaat met verlies en fysieke achteruitgang, vindt hij het belangrijker om mensen te leren hoe ze daarmee moeten omgaan, zodat ze niet blijven steken in spijt en somberheid.

Ondernemer en ontwerper Iris Apfel is 100 jaar

Belangrijkste punten van die lijst zijn voor mij: maak je vrij en blijf niet treuren over mislukkingen uit het verleden. Word wie je bent, wat wil zeggen: gooi alle shit die in de loop van je bestaan is komen aanwaaien overboord, zoek een zinvolle oriënta­tie, verbind je met vrienden en andere mensen die belangrijk voor je zijn en kijk niet alleen naar dingen die je verliest bij het ouder worden, maar ook naar nieuw verworven zaken.

Goed ouder worden is hard werken

Goed ouder worden is hard werken, want als er één begrip op van toepassing is, is het wel verlies: van jeugd, schoonheid, vruchtbaarheid, gezondheid, bekendheid en invloed, om maar een rijtje op te noemen.

Hazel McCallion is 101 en tekende net voor 3 jaar bij als directeur van een vliegveld

Tegelijkertijd is het fijn om bevrijd te zijn van examens, een overdosis onzekerheid en keuzestress op het gebied van studie, beroep, partner, huis en woonplaats. Al die dingen zijn meestal wel geregeld als je vijfenvijftig bent. Verder is het goed om te merken dat ouder worden een flinke portie relativering, zelfkennis, levenservaring, zelfspot en – hopelijk – wijsheid met zich mee brengt.

Tevreden honderdjarigen

Dat verlies op allerlei gebieden niet allesbepalend is, komt heel goed naar voren uit de interviews met honderdjarige Nederlanders in de Volkskrant. Om het eigen honderdjarige jubileum luister bij te zetten, portretteert de krant elke week een eeuwe­ling.

Of je 100 wordt, wordt voor 50% bepaald door je genen en voor 50% door je leefstijl

Dat worden in totaal zo’n 52 levensverhalen van zeer oude mensen. Daarvan heeft ons land er ruim 2500, de meeste van hen, 2100, zijn vrouw. Dat deze mensen zo oud geworden zijn, hebben ze trouwens voor vijftig procent te danken aan hun genen en niet aan de sportschool of gezond eten.

Oud-turnster Ágnes Keleti (101) is winnaar van 10 Olympische medailles 

Opvallend is de tevredenheid die uit vrijwel al die verhalen spreekt, terwijl de meesten de nodige ellende hebben meegemaakt. Er zijn mensen die in Jappenkampen en concentratiekampen hebben gezeten, aan de Birma-spoorweg hebben moeten werken.

Allemaal hebben ze de crisistijd van de jaren dertig en de Tweede Wereldoorlog meege­maakt, velen ook armoede en ziekte, maar toch overheerst de tevredenheid nu ze eenmaal honderd zijn geworden, sommigen nog gezond en kwiek, anderen met kwalen.

Heel opvallend onder 100-jarigen: hun fysieke gezondheid bepaalt hun leven niet

Vrijwel allemaal hebben ze een gehoorapparaat, ‘de belangrijkste uitvinding van de eeuw’, zoals een van hen het noemt. De meesten hebben wel een kwaal of een gebrek, zoals slechtziendheid, pijn aan een breuk in de heup waaraan ze niet meer geopereerd worden, slecht ter been, maar – en dat is heel opvallend – hun fysieke gezondheid bepaalt hun leven niet.

Dat laatste is heel belangrijk, zegt arts/onderzoeker Machteld Huber van het Instituut voor Positieve Gezondheid, die gezondheid in Trouw omschrijft als ‘het vermogen je aan te passen aan de sociale, fysieke en emotionele uitdagingen van het leven en daarbij je eigen regie te voeren, waarbij het vooral om je eigen veerkracht gaat.’

'Het gaat niet om de afwezigheid van ziekte, maar om het vermogen om te gaan met het leven'

Verder zegt ze: ’De bloei houdt niet op in de herfst van het leven. Het gaat niet om de afwezigheid van ziekte, maar om het vermogen om te gaan met het leven.’ Zelf heeft ze vier zware ziekteperiodes achter de rug. Ze is nu, op haar eenenzeventigste, bezig met zelfonder­zoek: wat wil ze afgerond hebben in haar leven? Als ze zich daarmee bezighoudt, hoopt ze nog jaren verder te kunnen.

Aanvaarden en verdragen

Journaliste Marjon Bolwijn, die de verhalen over de honderdjarigen schrijft voor de Volkskrant, vertelde me dat vrijwel alle geïnterviewde vrouwen naar de kapper en de nagelspecialist waren geweest voordat zij en de fotograaf langskwamen. Ook hadden ze hun mooiste kleren aangetrokken en zich opge­maakt. Beslist een teken van levenslust.

Violiste en componiste Elisabeth Waldo is 103.

De verhalen zijn optimistisch stemmend voor iedereen die weleens tobt met ouder worden. En wie doet dat niet op z’n zestigste of zeventigste? Vrouwen overigens vaker op een wat andere manier dan mannen. Bij mannen speelt het wegvallen van beroep en status een grotere rol dan bij vrouwen, die op hun beurt meer lijden onder het verlies van jeugd en schoonheid.

‘Zo ziet Conny Breukhoven eruit zonder make-up.’ Je moet wel sterk in je schoenen staan om daar niet somber van te worden

Geen wonder als je daar jarenlang op bent aangesproken en er voordeel van hebt gehad. Voor sommige vrouwen was het uiterlijk zelfs hun bron van inkomsten. Op internet zie ik soms foto’s van bekende vrouwen vroeger en nu voorbijkomen, met teksten als: ‘Zo zag ze er ooit uit en kijk nu eens, niet schrikken.’ Of zoals laatst: ‘Zo ziet Conny Breukhoven eruit zonder make-up.’ Je moet wel sterk in je schoenen staan om daar niet somber van te worden.

Dan komen de levenslessen van Joep Dohmen (72) goed van pas. Hij zegt hierover: ‘Je moet aanvaar­den en verdragen dat je schoonheid minder wordt. Weten dat het een wetmatigheid is die verbonden is aan ouder worden. Waarom hang je er zo aan? Waarom maak je er een catastrofe van ? Weet je niet dat je als mens nog steeds gewaardeerd en geliefd bent?

Actrice en activiste Marsha Hunt (104) 

Hopelijk heb je verstandige mensen om je heen die je daar regelmatig op wijzen en je er zo nodig van weerhouden in het oneindige naar de cosmetische chirurg te gaan. Het is belangrijk dat je die erkenning en waardering krijgt van mensen om je heen, maar geef die zelf ook aan anderen.’

'Ik hoor mezelf nog roepen: ‘Schiet me maar dood als op ik op platte schoenen ga lopen!'

Verlies kan op allerlei fronten toeslaan, minder of meer zwaarwegend. Ik hoor mezelf nog roepen: ‘Schiet me maar dood als op ik op platte schoenen ga lopen!’ Gelukkig heeft niemand deze opdracht letterlijk genomen, want dan was ik er allang niet meer geweest.

M’n hele volwassen leven liep ik op hoge hakken in alle kleuren van de regenboog. Inmiddels zijn die al een jaar of vijftien vervan­gen door platte schoenen, die er gelukkig ook in alle mogelijke kleuren zijn. Gevoegd bij het feit dat ik al vijftig jaar lange broeken draag, waarbij hoge hakken sowieso nogal tuttig staan, ben ik dik tevreden met die platte schoenen, mits ze rood, blauw, geel of groen zijn.

Spijt en verzoening

Een heel belangrijke emotie bij het ouder worden, is spijt. Dohmen: ‘Het is een universeel gevoel. Er zijn altijd gebeurtenissen, handelingen of periodes in je leven anders gelopen dan je had gewild. Als je daarover blijft tobben, kun je je klaarblijkelijk (nog) niet verzoenen met je eigen geschiedenis.

Als het om zaken gaat die nog te verhelpen zijn (verstoorde relaties met nog levende personen), probeer daar dan iets aan te doen. Gaat het om onherstelbare dingen (je bent nu eenmaal verlaten, je hebt die baan nooit gekregen of die studie niet gedaan), dan zit er niets anders op dan die dingen te verdragen, je ermee te verzoenen.

'Bedenk wat je zelf zou zeggen tegen een vriend in een vergelijkbare situatie. Compassie helpt hierbij'

Toen ik Joep Dohmen voor dit verhaal nogmaals sprak, mailde hij me na afloop het volgende: ‘Nog een PS. Ik denk dat de kunst van het ouder worden voor mij, en waarschijnlijk voor iedereen, erop neerkomt dat je gemotiveerd blijft.

Dat je nadenkt over thema’s, zaken en projecten die er voor jou echt toe doen, waar je hoofd en je hart liggen, waar je leven om draait, waar je voldoening uit haalt. Dat is een mix van subjectief en objectief belang. Het gaat om dingen waarvan je zelf blij wordt, maar waar ook anderen iets aan hebben. Gepassi­oneerd kroonkurken verzamelen is te weinig, maar je als grootouders volkomen opofferen door voor je kleinkinderen te zorgen, te veel.

Op dat slagveld – jijzelf of de wereld – moet je een evenwicht weten te vinden. Als dat lukt, leidt het tot geluk op oudere leeftijd.’

Goed ouder worden blijft steeds een zoektocht, dat is zeker. Het is zoals actrice Bette Davis ↑ op haar oude dag ooit zei: ‘Growing old ain’t for sissies’, oftewel: ouder worden is niet voor mietjes.

Leuker oud worden in 8 stappen

• Blijf niet steken in spijt en verlies.
• Vergelijk jezelf niet voortdurend met je jongere ik.
• Vergelijk jezelf niet met mensen die er beter aan toe zijn dan jij.
• Onderhoud je sociale contacten goed.
• Bevrijd jezelf van overbodige ballast.
• Zoek een (nieuwe) oriëntatie.
• Laat je gezond­heid niet je leven bepalen.
• Wees aardig voor jezelf.

Foto's (c) Getty Images, ANP

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in