Eerste Hulp bij Hormonenstress

De experts weten raad.

Sinds ongeveer een jaar ben ik snel geprikkeld en balanceer ik regelmatig op het randje van een burnout. Er hoeft maar iets te gebeuren of ik ben van slag. Gestrest en angstig.  Nou is het hebben van een kort lontje mij niet helemaal vreemd en ben ik van nature al een stresskip, maar zoals ik het laatste jaar ervaar, is het toch anders.

Ik heb me afgevraagd hoe het kan. Ja, ik maak me zorgen om mijn moeder en ja, het is heel druk en spannend als je voor jezelf begint, maar het leven is verder zo fijn en ik heb zoveel meer zelfvertrouwen nu ik ouder ben. Waarom deze stress en geïrriteerdheid? Het duurde even voordat ik erachter kwam dat de overgang de grote spelbreker is. Eigenlijk stom, want ik had het al zo vaak van vriendinnen gehoord. Eén vriendin kon bij het minste geringste compleet flippen en twee anderen kregen naast veel hormonale klachten een burnout. Maar omdat ik naast minder slapen geen klachten heb, dacht ik er niet aan. Het is een venijnig kreng, die overgang.

Geen grip

Ik weet dat veel therapeuten zeggen dat al die stress-gerelateerde klachten komen doordat deze fase zo lastig is, omdat de kinderen uit huis gaan, omdat je niet meer vruchtbaar bent en nog meer van die dingen, maar daar kom je bij mij niet mee weg. Er gebeurt iets in mijn lichaam waar ik toch echt geen grip op heb.

Zoveel vrouwen in Nederland hebben tijdens de overgang te maken met burnout-achtige klachten, met depressies, irritaties en onzekere gevoelens. Niet voor niets trok gynaecologenvereniging NVOG vorig jaar aan de bel. Bij arboartsen is er in het algemeen te weinig kennis is over de overgang, waardoor veel vrouwen onnodig lang ziek thuis zitten. Om iets aan dit probleem te doen is er een nieuwe arbodienst opgericht, speciaal gericht op vrouwen. Klachten veroorzaakt door de overgang zijn hormonaal van aard en vereisen een andere aanpak dan een gewone burnout.

De wetenschap dat mijn klachten vooral door de overgang komen, lucht al enorm op. Maar wat veroorzaakt nu precies die stressklachten en nog belangrijker: wat helpt het best? Tijd om gynaecologenduo Wilma Smit en Pauline Ottervanger te benaderen. Ze zijn gespecialiseerd in de problematiek rond de overgang.

Wilma Smit en Pauline Ottervanger :“Er zijn nogal wat factoren die meespelen maar laten we beginnen met de hormonen. Het is de daling van de oestrogenen die effect heeft op allerlei andere hormonen. Minder oestrogeen betekent ook minder oxytocine. Dit is het zorghormoon dat bijvoorbeeld veel vrijkomt tijdens de bevalling en zwangerschap. Minder oxytocine kan ertoe leiden dat je niet meer zoveel behoefte hebt aan sociale contacten en dat je denkt: ‘voor wie doe ik het allemaal nog?’ Daarnaast zorgt de daling van oestrogenen ervoor dat er minder serotonine wordt aangemaakt wat weer klachten geeft als slecht slapen en depressiviteit. Een ander effect is dat de aanmaak van het stresshormoon noradrenaline stijgt. Daardoor kun je hartkloppingen krijgen of gaan zweten. Ook al niet zo prettig. Om je lijf tegen stress te beschermen wordt er meer cortisol aan gemaakt. En een langdurig hoog cortisol gehalte zorgt voor uitputting, rusteloosheid en slaapvermindering. Kortom het is een compleet hormonencircus dat nare gevoelens als stress, onzekerheid, nervositeit te weeg kan brengen

Maar, en nu komt er een hele grote maar, want externe factoren spelen wel degelijk een grote rol. Ook al denk je misschien van niet. Het blijft een feit dat vrouwen in die periode van hun leven vaak in een rollercoaster terecht komen: mantelzorg, kinderen de deur uit, werk wat niet meer zo goed gaat door de klachten, en het besef ouder te worden is ook geen pretje. Daarbij komt dat de klachten zelf, zoals opvliegers, slecht slapen ook voor stress zorgen. Die externe en interne factoren houden elkaar vaak in stand, waardoor je in een vicieuze cirkel terecht komt.”

Jullie hebben zoveel vrouwen met deze klachten bijgestaan, wat helpt het allerbest?

“Er bestaat niet éen wondermiddel waar elke vrouw van opknapt. De overgang sluipt er van alle kanten in. Het is zo onvoorspelbaar.  De een heeft meer baat bij gezonde voeding, de ander bij hormoontherapie een derde bij extra voedingssupplementen. Het allerbelangrijkste is dat je de regie in eigen handen neemt. Neem contact op met een verpleegkundig overgangsconsulente en bespreek de klachten. Er kunnen ook nog andere dingen aan de hand zijn:  20% van de vrouwen heeft na de menopauze bijvoorbeeld een afwijkende schildklierfunktie . Schakel desnoods een voedingsdeskundige in. Het is saai maar je zelf in acht nemen, rust inbouwen, dat werkt het allerbest.”

Die ervaring heb ik inmiddels ook. Ik merk dat vroeg naar bed gaan, niet veel drinken, gezond eten en niet te veel afspraken maken goed werken. Wat mij ook helpt is  hormoonsuppletie. Het zijn met name de  progesteron-pillen waardoor ik beter slaap. En dat scheelt een stuk.

Nog meer tips van Wilma en Pauline

- Doe de dingen  die je zelf wilt, stel je grenzen, vermijd stressvolle situaties, ga bewegen; het zorgt voor stijging van endorfines, het gelukshormoon.

- Zoek het ook in gezonde voeding en minder cafeïne, alcohol en nicotine. Kortom doe iets aan je lifestyle. Het werkt!

- Zoek je rust, ontspanning. Een lange wandeling, yoga, mediteren of een gezellige avond met vriendinnen.

- Maak het bespreekbaar op je werk. Zie het niet als zwaktebod. Als je dingen nalaat richt je meer schade aan dan wanneer je het bespreekt. Gewoon zeggen: ik zit even niet lekker in vel of ik vergeet dingen.

Beeld: Stef Nagel, iStock

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in