Sylvia blogt: Zullen we even terug naar de basis-fatsoensregels?

“Wat zeg jij dan tegen iemand van 70?”

“Ja, gewoon, ‘u’ natuurlijk.”

“Nou dan...”

Tutoyeren en vousvoyeren

Zo begon mijn dag toen ik vanmorgen nietsvermoedend binnenliep bij de kapper. Een feestelijke avond vraagt om een feestelijk kapsel dus Marion ging mijn haar opsteken. Tot mijn verrassing zat op dat moment mijn niet-biologische zus K. nog bij haar in de kappersstoel en ze waren druk in gesprek. Over tutoyeren en vousvoyeren.

Na een zoen kwam zuslief direct to the point:

‘Marion en ik, wij vinden dat je een blog moet schrijven over je en u'.

‘O ja? Hoezo?’

Ik ben niet zo van de ‘u’, dus ik reageerde wat voorzichtig.

En toen kwam dus die vraag: ‘Wat zeg jij tegen iemand van 70?’

En ja, uiteraard zeg ik gewoon netjes 'u'. Maar verder vind ik het nogal afhangen van de situatie, en daarbij ga ik altijd op mijn gevoel af. Ik zeg echt niet tegen elke vreemde u. Sterker nog, ik probeer dat nu net af te leren.

Vind het namelijk nogal irritant, en dom, en onnodig mezelf kleinmakend als ik bijvoorbeeld tegen mensen op de golfclub ‘u’ zeg. En dat heb ik heel lang wel gedaan, mede door de hoge gemiddelde leeftijd. Op zich misschien nog niet eens zoveel mis mee, maar kom op, ik word over een maand ook 46, ik ben geen puber meer.

En, gebruik ik hier, in deze columns, ooit het woord ‘u’? Nee, want dat is voor mij zo’n andere situatie.

Maar ze hebben wel een punt

We hebben het met ons allen elke dag over de verloedering van de maatschappij, over hoe respectloos en gespeend van fatsoen we met elkaar omgaan. En wáár begint dat? Juist: thuis, waar je je opvoeding geniet.

In mijn geval betekende die opvoeding netjes ‘u’ en ‘dank u wel’ zeggen. Het betekende ook dat ik me niet bemoeide met een gesprek tussen volwassenen en dat ik op mijn beurt wachtte om iets te vragen. Dat haal ik nu ruimschoots in door voortdurend andermans zinnen af te maken, maar dat geheel terzijde.

Tegenwoordig lijkt het meer regel dan uitzondering dat kinderen zelfs, ja, ‘zelfs’, tegen hun opa en oma ‘je’ en ‘jij’ zeggen. Ik vind dat raar.

Vaak lees ik ‘respect moet je verdienen en zit niet in het gebruik van het woordje u’. En dat klopt. Maar sommige mensen hebben dat respect al lang en breed verdiend voordat ik überhaupt de eerste keer ademhaalde. Dus wie ben ik om die mensen zomaar te tutoyeren?

Ligt het aan mij, dat ik hier iets van vind?

Wat is het dat iemand, werkzaam bij een bank, een cliënt die duidelijk een stuk ouder is dan die persoon en die hij voor het eerst ontmoet, aanspreekt met ‘hai’ en ‘jij’? Dat overkwam Marion.

Zelf had ik het een paar weken geleden in een restaurant. We zitten daar met vier volwassenen en twee kinderen. We komen daar met enige regelmaat, maar geen van ons kende de dame die ons die avond ‘bediende’. Zij begon de kennismaking met “Wat wil jij drinken?’ Dacht ik eerst nog ‘foutje bedankt’, maar nee, ze ging zo het hele gezelschap af.

Toen ze weg was, vroeg ik aan de rest ‘Ligt het aan mij dat ik hier iets van vind?’ De andere drie tilden er niet zo zwaar aan. Ik vond, en vind, het niet gepast. Onbeschoft gaat veel te ver, dat is het niet, maar netjes en beleefd? Nou nee, niet bepaald. Even voor de goede orde: Ik ben de jongste van die vier volwassenen…

• Ik vind dat kinderen ‘u’ tegen hun opa en oma horen te zeggen.
• Ik vind dat je mensen die een stuk ouder zijn dan jij met ‘u’ hoort aan te spreken.
• Ik vind dat je in een zakelijke relatie van opdrachtgever en dienstverlener netjes u hoort te zeggen, tót de opdrachtgever zegt ‘zeg maar je hoor’.

Gewoon uit fatsoen, iets met die roemruchte normen en waarden waar we allemaal de mond vol van hebben.

Misschien noem jij of iemand anders me nu ouderwets, dat kan. En ja, natuurlijk zitten beleefdheid en respect in nog véél meer dan ‘u’. Ook ik kan heel goed ‘u’ zeggen en tegelijkertijd ontzettend onbeleefd en sarcastisch zijn…Maar we weten allemaal waar ik het over heb.

Dus, zullen we bij het begin beginnen, in onze eigen omgeving? Want met beleefdheid is niks mis.