Rechtbankverslaggever Saskia Belleman: 'Een dader is zelden alleen een beest'

‘Onze rechtsstaat functioneert fatsoenlijk, maar veel mensen weten niet hoe hij werkt.’ Daar probeert rechtbankverslaggever Saskia Belleman (63) verandering in te brengen. Sinds kort ook met haar eigen podcast.

'Ik heb vandaag een vrije dag, dat komt niet vaak voor. Het werk neemt een flink deel van mijn leven in beslag. Als ik niet hoef te werken, onderneem ik graag van alles met mijn man, ga ik langs bij mijn moeder van negentig en als ik de kans krijg – niet zo vaak dus – lees ik graag een flink deel van een boek in één keer.

Sinds mijn achttiende werk ik. Ik werd uitgeloot voor de School voor Journa­listiek, het vak heb ik vervolgens in de praktijk geleerd. Maar ik wilde méér, iets leren. Ik deed een tolk-vertalers­opleiding Engels en ik haalde mijn onderwijsakte. Mijn behoefte aan ver­dieping stopte echter niet. Daarom ging ik in de avonduren rechten studeren.

Mijn dochter overleed in de laatste maand van de zwangerschap, daar ben ik een tijd behoorlijk door van het padje geweest

Het vak interesseerde me, het is heel breed en fundamenteel. Toen ik bijna afgestudeerd was, raakte ik zwanger van mijn eerste dochter. Ze overleed in de laatste maand. Daar ben ik een tijd behoorlijk door van het padje geweest. Ik werkte wel – dat gaf me het gevoel dat een deel van mijn leven nog een beetje normaal was – maar om daarnaast ook nog een scriptie te schrijven...

En ik wilde toch niet per se verder in het juridische vak. Het kan me nog steeds aangrijpen. Het blijft een open wond, ook al is het inmiddels vijfentwintig jaar geleden. Mijn leven was tot dan toe best harmonieus: ik had een fijne jeugd in Egmond en Zee, niks bij­zonders verder.

Cadeautje

Maar ik was al wat ouder en was wel de illusie kwijt dat het leven vlekkeloos verloopt; dit was mijn portie pech. Ik was achtendertig toen Famke overleed. Ik dacht: het gaat ’m niet meer worden. Maar twee jaar later kreeg ik nóg een dochter: een cadeautje!’

Dylano K. verknalde voor veel mensen een leuke voetbalavond. Daar komt bij dat PSV waarschijnlijk nog een stevige straf tegemoet kan zien van de UEFA. Bijvoorbeeld het moeten spelen van wedstrijden zonder publiek, zegt de OvJ. #keepermepper

— Saskia Belleman (@SaskiaBelleman) March 8, 2023

We hebben een heel fatsoenlijk functionerende rechtstaat, maar veel mensen weten niet hoe het werkt. Ik ontdekte dat Twitter een fantastische manier is om het uit te leggen.

Ik doe verslag van het begin tot het eind van een rechtszaak, beantwoord vragen, licht toe. ‘Waarom doet die rechter zo aardig tegen die verdachte?’ Dan zeg ik: ‘Hij treedt een verdachte tegemoet als een mens.’

Een verhaal heeft vaak meer kanten en je wil ook die van de verdachte horen. Dan moet hij niet dichtklappen door een agressieve bejegening. Een dader is zelden alleen een beest.

Het is makke­lijk om te denken: dat overkomt mij nooit. Nou, dream on, het kan iedereen gebeuren

Je zou denken dat ik harder ben geworden door dit werk, maar het tegendeel is waar: er zitten soms mensen in de verdachtenbank met wie je intens medelijden kunt hebben. Je gaat begrijpen hoe het kan gebeuren. Niet altijd hoor. En ik praat daden zeker niet goed. Maar wij zijn vaak bevoorrecht en dan is het makke­lijk om te denken: dat overkomt mij nooit. Nou, dream on, het kan iedereen gebeuren.

Hartverscheurende taferelen

Ik zie soms hartverscheu­rende taferelen. Mensen die niet kunnen stoppen met huilen omdat er iets voorviel wat ze niet konden voorzien. Neem het voorbeeld van Glennis Grace. Het was heel verkeerd wat ze deed, maar tegelijkertijd zie je een vrouw zitten die al haar werk kwijt is, door iedereen uitgekotst wordt. Dat kan ik dan ook verdrietig vinden. En dat heeft niets te maken met het feit dat zij een BN’er is.

Daar heb ik niet zoveel mee. De boedelverdeling van Lil’ Kleine en Jaimie Vaes heb ik aan me voorbij laten gaan. Ik maak ook niks extra juicy. Dat is mijn stijl niet. Ik kan het ook niet. Dat doe je niet.

Onderbuik-schreeuwers

Ik word weleens bedreigd, maar dat is meer vanuit de onderbuik reageren. Al die reacties: het is maar een min­derheid die schreeuwt en zich mis­draagt. En dat kan heus akelig zijn, maar ik heb geen beveiliging nodig.

Meestal werk ik samen met recht­banktekenaar Petra Urban. We rijden samen naar een rechtszaak. Iemand zegt weleens: daar heb je haar weer met haar genuanceerde blik. Negen van de tien keer heb ik die ook.

Als het een keer niet zo is, deel ik dat alleen op de terugweg in de auto, met Petra. Dan luchten we ons hart en dat helpt enorm. Sommige zaken blijven je bij, maar ik lig nooit wakker van wat ik allemaal hoor of meemaak in de rechtszaal. Ik moet wel opletten dat ik mijn dochter niet te veel waarschuw voor alle vreselijke dingen die kunnen gebeuren. Ze moet niet bang in het leven staan.’

Tussen feit en fictie

‘Ik zit weleens aan een talkshowtafel met een advocaat met een stemgeluid dat mij makkelijk kan overstemmen. Ik wacht altijd op een moment dat ze adem moeten halen, dan kan ik er wel even tussendoor.

Ik ben niet het type voor stemverheffing. Ik nuanceer en probeer uit te leggen. Daarin ben ik onvermoeibaar: ik vind dat het nodig is. Het is ook de taak van een journalist, het verhaal moet goed verteld worden. Als ik denk: dit is niet in de haak, dan signaleer ik dat ook. Ik ben geen verlengstuk van de rechtbank; ik volg kritisch wat daar gebeurt.

Te weinig slaap

Mensen reageren vaak verrast als ze horen hoe oud ik ben. Ik beken: dat is leuk. Niet dat ik moeite doe om er jonger uit te zien, maar ik hou er wel van mezelf goed te verzorgen – hoewel ik chronisch te weinig slaap.

Een collega van mijn leeftijd stelde me laatst een vraag over pensioen. Ik dacht: pensioen? Doe normaal, daar ben ik helemaal niet mee bezig. Ik ben nog wel een paar jaar in de running. Hoewel ik wel voor me zie dat ik dan boeken ga schrijven. Ook over wat ik in de rechtbank meemaak, misschien iets tussen feit en fictie. Psychologische drama’s vind ik het interessantst.

Ik ben nu een jaar of twaalf fulltime rechtbankverslaggever. Daarvoor was ik chef van de nieuwsdienst bij De Telegraaf. Ook interessant, maar ik dacht: dit is mijn kans, dit is wat ik wil. Ik kan het schrijven ook niet laten. Ik hou er te erg van.’

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in