Fidan Ekiz: 'Je gaat niet dood als iets eens mislukt'

De alleskunner over haar werk, de liefde en haar moeder.

Door de liefde voor zoon Ferran leerde journalist Fidan Ekiz (43) meer van zichzelf houden. Leren deed ze ook van Jeroen Pauw met wie ze Op1 presenteerde, ervaring die ze dit najaar meeneemt naar een nieuwe dagelijkse talkshow op het tijdstip van het oude De Wereld Draait Door. Ze kijkt positief naar deze nieuwe rol in medialand: "Ik heb het meest geleerd van vallen en weer opstaan."

We zitten nog middenin de coronacrisis als we videobellen. Ik vanuit mijn werkkamer, Fidan Ekiz (43) van­uit de hare in hartje Rotterdam, waar ze woont met haar zoontje Ferran van zes. Ze draagt een donkerblauw jogging­jasje en vertelt lachend dat haar moeder dat helemaal niks vindt. ‘Als ze me zo ziet, zegt ze: “Wees eens wat meer als je moe­der!” Zelf maakt ze zich elke dag mooi.’

Dat ze er nu zo casual bij loopt, heeft alles te maken met de beperkende maatregelen rond het coronavirus. Want belangstelling voor uiterlijkheden heeft ze wel degelijk. ‘Ik mis het enorm: winkelen, leuke dinge­tjes kopen om te dragen, make-up en zo. Lekker belangrijk, kun je zeggen, maar ik word daar gelukkig van. Als ik mooi was gemaakt voor Op1, het enige moment in de week dat ik er echt goed uitzag, dacht ik na afloop van de uitzending ook altijd: wáár zijn de feestjes waar ik heen kan?!’

Het is Ekiz ten voeten uit: goudeerlijk, hart op de tong en overrompelend natuurlijk, wat door elk scherm heen voelbaar is. Niet direct het ideale type voor de ‘intelligente lockdown’ die ook haar leven behoorlijk overhoop heeft gehaald. Ze bereidt zich voor op het nieuwe programma, maar verder ligt alles wat ze normaliter doet, lezingen geven, debatten leiden, werken aan documentaires, nog even stil. Het kluizenaarsleven dat ze naar eigen zeggen leidt, heeft zo zijn voordelen. ‘Gewoonlijk ben ik altijd aan het rennen, dus het is goed dat ik nu meer rust heb. En meer tijd voor mijn zoontje.’

'Ik heb wel last van huidhonger'

Maar dat ze beperkt wordt in het contact met haar moe­der, doet pijn. ‘We zien elkaar weer in leven­den lijve, en niet meer alleen via Facetime, maar we houden nog wel afstand. Terwijl ik heel fysiek ingesteld ben, wil aanraken, knuffelen. Huidhonger schijnt het te heten, dáár heb ik last van. Al weet ik dat het niet anders kan. Mijn moeder is zeventig en gelukkig fit en gezond, maar ik heb bij Op1 genoeg gesprekken over corona gevoerd om te weten dat je zomaar in een horrorfilm terecht kunt komen. Dus ben ik megavoor­zichtig.’

Fidan Ekiz heeft zich inmiddels in vrijwel alle takken van de journalistiek gepro­fileerd. Ze was correspondent in Istanboel, maakte veelgeroemde documentaireseries over persvrijheid en Turkse gezinnen die naar Nederland emigreerden, is columnist voor onder andere het Algemeen Dagblad en presenteerde van september 2018 tot december 2019 De Nieuwe Maan, een weke­lijkse tv-talkshow ‘met een scherp oog voor ontwikkelingen rondom de multiculturele samenleving’. Als kind van Turkse immigranten en kenner van de Turkse samenle­ving was ze niet te beroerd om zelf stelling te nemen in het debat aan tafel. Met een stroom aan bedreigingen en intimidaties als gevolg.

‘Het waren geen doodsbedreigingen, hoor,’ zegt ze relativerend. ‘Ik ben ook niet daar­om opgestapt. Al was het wel akelig om gedemoniseerd te worden, hardnekkig in een frame te worden gestopt waarin ik totaal niet thuishoor. Dat ik kritisch ben op de politieke islam en het geen goed idee vind om klakkeloos achter Erdogan aan te lopen of haatpredikers naar Nederland te halen, maakt me immers nog geen voor­stander van racisme en discriminatie.’ Intussen ziet ze om zich heen een toene­mende segregatie. ‘Terwijl we ons juist naar elkaar toe moeten bewegen in de samenle­ving, met inspanningen van beide kanten. En ja, die mening draag ik ook uit. Nog steeds.'

Ben je weleens bang?

‘Nee. Ook niet toen ik De Nieuwe Maan presenteerde. Mijn eerste gedachte is toch: waaróm doen mensen al die moeite om mij te bedreigen en te intimideren, wat zit erachter? Mijn nieuwsgierigheid overheerst altijd. Bovendien: ik ben journalist geworden vanuit een diepe overtuiging dat je vrij moet zijn om te zeggen wat je vindt. We hebben de luxe dat dat kan in dit land, dus ik zou het mezelf kwalijk nemen als ik die vrijheid niet benutte.’

Heb je zelf ooit last gehad van discriminatie?

‘Nee, niet echt, al heb ik vroeger wel opmerkingen gekregen als: “Zo gaat dat toch in jullie cultuur?!” En in het begin van mijn carrière waren er ook mensen die suggereerden dat ik ergens was aangenomen omdat ik Turks ben en dus profiteerde van positieve discriminatie. Best een lastige, want het is ongetwijfeld waar dat ik soms mede word ingezet vanwege mijn afkomst, mijn uiterlijk, het feit dat ik een vrouw ben. Laten we het niet mooier maken dan het is. Maar dat sluit niet uit dat ik ook capaciteiten heb. Ik zeg altijd: als ik het niet had gekund, had ik het nooit zo ver geschopt.’

Je zei ooit dat je iets van jezelf herkende in schrijfster Franca Treur. Hoe bedoelde je dat?

‘Zij komt uit een streng gereformeerd milieu in Zeeland, ik ben opgegroeid in een net zo hechte en tegelijkertijd benauwende moslimgemeenschap in het plaatsje Rozenburg, in het Botlekgebied bij Rotterdam. De sociale controle was er enorm en er golden bepaalde regels, waarvan nooit helemaal duidelijk was of ze voortvloeiden uit de religie of uit de patriarchale eercultuur.

Feit is, dat meisjes minder mochten dan jongens. Ik had het geluk dat ik mocht leren, maar sommige andere meisjes mochten dat niet. Dat gaat best ver. Kijk, mijn zoon is Nederlands én Turks. Hij verstaat Turks en ik wil het liefst dat hij het volledig gaat beheersen. Maar ik leer hem wel trots te zijn op de beide werelden waaruit hij voort-komt. Zoals mijn ouders mijn twee zussen, broer en mij ook hebben geleerd trots te zijn op ons Nederlanderschap, want dit is het land waar we thuishoren en ons gevormd heeft.’

Wat heb jij geleerd van het moederschap?

Ze veert op: ‘Heel veel! Het heeft me een beter mens gemaakt, met meer eigenliefde. Als ik vroeger documentaires draaide, was ik er vooral mee bezig of de chauffeur wel genoeg te eten en te drinken had en de crew niet te veel moest sjouwen. Aan wat ík nodig had, kwam ik vaak niet eens toe. Mensen zeiden ook tegen me: “Jij kunt nooit eens trots zijn op jezelf.” Maar mijn liefde voor Ferran is zo groot. En ik krijg ook heel veel liefde terug. Ik ben nu ook minder streng voor mezelf, minder bezig met mijn omgeving. Vroeger in Rozenburg was het super belangrijk hoe de buitenwereld je zag. Mijn ex-man (historicus en politiek commentator Wierd Duk, red.) komt uit een domineesgezin en herkent dat: je had een voorbeeldfunctie. Maar dankzij Ferran ben ik bevrijd van die druk en kan ik denken: je gaat er niet dood aan als iets mislukt.’

Bij jou denk ik eerder aan onbevreesd in het diepe springen en blijven drijven.

‘Toch heb ik het meeste geleerd van vallen en opstaan. En van dat vallen kon ik behoorlijk uit mijn evenwicht raken. Als je bedreigd en geïntimideerd wordt, val je omdat je niet meer weet wie je wel en niet kunt ver-trouwen. Scheiden voelde ook als vallen. En daar kun je natuurlijk nog een serie kleinere struikelpartijen bij optellen. Maar ik merk dat ik mezelf tegenwoordig sneller bij elkaar kan rapen.’ Lachend: ‘Ik heb een tijdlang aan mindfulness gedaan en moest toen bij meditaties voor mezelf herhalen: “Je bent een sterke vrouw!” Maar nu geloof ik het ook echt. Ik weet het, ik voel het. Het is ook wie ik wil zijn voor mijn kind. Al is het nog altijd niet zo dat ik overal in spring met mijn ogen dicht.’

Liefde maakt mensen ook kwetsbaar. Of heb jij als sterke vrouw geen last meer van kwetsbaarheden?

‘Natuurlijk ben ik kwetsbaar! Ik ben sterk én extreem gevoelig, ook los van de liefde. Het ergste vind ik verraad. Mensen die me voorliegen, misbruik proberen te maken van mijn oprechtheid, dat kwetst me heel erg. Vrienden noemen me sowieso vaak een drama queen, omdat ik melancholisch ingesteld ben en snel huil. “Twee ogen, twee fonteinen,” zoals mijn moeder zegt. Ik voel en registreer heel veel en kan dat dan vervolgens analyseren tot er niets van over is. Terwijl mensen vaak denken: die Fidan is makkelijk, vrolijk, zelf-verzekerd. Die kant is er ook. Ik ben gewoon één brok intensiteit. Maar die zelfverzekerde kant zit gelukkig wel in de lift.’

Wat wil je verder nog eens?

"Op1 was een fantastische leerplek, maar ik ben altijd op weg. Soms weet ik niet eens of presenteren wel mijn hoofddoel is, want ik vind het heerlijk om buiten de studio te werken, zoek het liefst mensen op. Ik ben nu ook in gesprek over documentaires en reportages in het land. En ooit wil ik een speelfilm maken, dat is echt mijn droom. Ik zei het al: ik ben complex. Maar de rode draad is, dat ik mezelf wil blijven ontwikkelen. Dat is het belangrijkste. Op het moederschap na dan.’

Hoe beviel de duopresentatie met zo'n zwaargewicht als Jeroen Pauw? ‘Haha, iemand zei: “Het is net alsof je in de verdediging staat met Virgil van Dijk.” Dat klopt wel een beetje. Al scheelt het dat ik vroeger op de redactie van Pauw & Witteman heb gewerkt en Jeroen al heel lang ken. Ik voel me erg op mijn gemak bij hem, lag ook steeds in een deuk, want hij is super grappig. En uitzonderlijk goed. Alleen al het gemak waarmee hij zich voorbereidt… Ik heb geprobeerd iets toe te voegen vanuit mijn hart, mijn betrokkenheid. Jeroen nodigt daartoe uit en gunt het me ook echt. Ik stond elke keer te popelen om samen met hem het veld op te gaan. Ik heb mogen leren van de beste!’

Over aandacht van mannen heb je sowieso niet te klagen. Klaar voor een nieuwe relatie?

‘Het zou kunnen, of zoals Thierry Baudet zou zeggen: het hád gekund,’ zegt ze schertsend. ‘Maar die nieuwe relatie is er dus niet. Het gaat prima hoor, al denk ik soms wel dat het mooi zou zijn: oud worden met iemand die je liefheeft. Alleen, die mannen van tegenwoordig... Een beetje romantiek zou geen kwaad kunnen. Volgens mij heeft Tinder ze ook lui gemaakt. Je hoeft maar te swipen of je hebt al een date. Terwijl ik een brief wil, geschreven met een ganzenveer en bezorgd door een postduif. Laatst had ik nog een discussie met een vrouw die benadrukte hoe belangrijk ze het vond om zelf te betalen in een restaurant. Ik zei: “Jullie verpesten het voor romantische vrouwen zoals ik.”’

Twee jaar geleden maakte je de documentaireserie Vrouw op Mars, over 100 jaar vrouwenemancipatie in Nederland. ‘Begrijp me niet verkeerd: natuurlijk wil ik uiteindelijk een gelijkwaardige relatie. Maar ik wil wél veroverd worden. Het is een naïef soort romantiek die blijkbaar diep in me zit.’ Met gespeelde dramatiek: ‘Als je dát en corona bij elkaar optelt, dan eindig ik straks dus gewoon alleen…’

Over Fidan

Fidan Ekiz (43) groeide op in Rozenburg met twee zussen en een broer. Haar vader was lasser en overleed in 2018. Haar moeder was schoonmaakster en woont tegenwoordig bij haar om de hoek in Rotterdam. Na de studie Journalistiek begon ze bij het Rotterdams Dagblad en werd vervolgens correspondent voor RTL Nieuws en de Geassocieerde Persdiensten in Istanboel. Daarna was zij redacteur bij het programma Pauw & Witteman.

Ze maakte verschillende documentaires: Veerboot naar Holland, een ode aan haar familie, Pen en Zwaard over persvrijheid, en de serie Vrouw op Mars over honderd jaar vrouwenemancipatie in Nederland. Tot december 2019 presenteerde ze het discussieprogramma De Nieuwe Maan, tot eind juni dit jaar was ze met Jeroen Pauw een van de presentatieduo’s van Op1, in het najaar presenteert ze samen met Renze Klaver een nieuwe talkshow in de vooravond. Daarnaast is ze columniste voor het Algemeen Dagblad, Vrij Nederland en Talkies. Met ex-man Wierd Duk heeft Ekiz een zoon van zes, Ferran.

(c) Nouveau / DPG Media 

Dit interview heeft eerder in de printeditie van Nouveau gestaan. Nooit meer iets missen? Neem een abonnement, nu met fijn veel korting op Magazine.nl!