Zaria Ware werpt nieuw licht op mensen van kleur in eeuwenoude kunst

Hoe beter je kijkt, hoe meer je ze ziet: mensen van kleur op schilderijen van Hollandse meesters.

Vaak is onbekend wie ze waren en waar ze woonden, maar de Amerikaanse schrijfster en dichteres Zaria Ware kreeg na onderzoek toch meer informatie boven water. Ze maakte er een kijk- en lezenswaardig boek van: BLK ART, the audacious legacy of black artists and models in Western art.

Portret van man met rode draperie, circa 1850, Musée du Quai Branly-Jacques Chirac

Op schilderijen van vroeger hebben mensen van kleur vaak een ondergeschikte rol, maar bij haar speurtocht door databases vond Ware tussen de racistische, onderdanige en beledigende karikaturen ook veel menselijke, soms zelfs koninklijke portretten van individuen van kleur, die elegant en verfijnd zijn afgebeeld

Mauritshuis

Denk daarbij aan Twee Afrikaanse Mannen van Rembrandt, vermoedelijk de broers Manuel en Bastiaan, marinemannen die bij de schilder om de hoek woonden. Het is te zien in het Mauritshuis.

Simon Maris

Maar ook aan de 12-jarige Isabella (1906) van Simon Maris…

Friedrich Carl Albert Schreuel

… of aan Raden Saleh, telg uit een Javaanse regentenfamilie, geschilderd door Friedrich Carl Albert Schreuel.

.

Wat het boek bijzonder maakt, is dat mensen van kleur vaak onzichtbaar zijn gebleven in westerse kunst en cultuur, door keuzes van curatoren, schrijvers en filmmakers, terwijl de schilderijen bewijzen dat ze wel waren, al sinds de middeleeuwen, in onze visuele geschiedenis. Het belicht zo eerlijk, maar ook opgewekt en heel boeiend een periode voor de Harlem Renaissance, de eerste grote zwarte kunststroming die na de Eerste Wereldoorlog doorbrak.  

Nog even over Dido en Lizzy

Dido en Elizabeth, Kenwood House ca 1886

Over de openingsfoto: Dido Elizabeth Bell (met de tulband, een cadeau van haar vader) en lady Elizabeth Murray bij Kenwood House, ca 1776. Wie ze heeft geschilderd is onbekend, wat we wel weten is dat Dido en Elizabeth nichtjes waren, die elkaar als zussen zagen. Ze scheelden slechts een jaar en groeiden samen op in Kenwood House, nadat Elizabeths moeder stierf en Dido van haar moeder werd gescheiden.

Dido's moeder emigreerde

Dido was de dochter van de tot slaaf gemaakte Maria Belle en marineofficier Sir John Lindsay, die Maria kort na de geboorte van Dido 'bevrijdde'. Ze woonde een tijdje in Londen, tot ze verhuisde naar Florida waar Lindsay in Pensacola een stuk land voor haar had gekocht.

Omdat hij voor zijn werk veel weg was vroeg hij zijn kinderloze oom en tante William Murray en Elizabeth Finch voor de meisjes te zorgen. Het maakt van Dido een meisje dat bijna alles had wat aristocratische leeftijdsgenoten hadden, maar tegelijk toch als anders werd beschouwd. Dat zie je ook aan het schilderij, hoe vol genegenheid Elizabeths hand ook op haar arm ligt.

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in