Vrouwen aan het front - fotografie van Lee Miller tot Anja Niedringhaus

Oorlogsfotografie een mannenberoep? Het Fotomuseum Den Haag bewijst het tegendeel met een tentoonstelling met werk van acht vrouwelijke fotografen die zich moedig staande hielden in gevaarlijke en door mannen gedomineerde situaties aan het front. 

Gerda Taro / International Center of Photography New York, Republikeinse militievrouw traint buiten Barcelona in 1936

De tentoonstelling Vrouwen aan het front – Fotografie van Lee Miller tot Anja Niedringhaus schetst het werk van vrouwelijk oorlogsfotografen vanaf de Spaanse Burgeroorlog (1936 -1939) tot aan het strijdtoneel in Afghanistan in 2014.

(c) Françoise Demulder / Succession Demulder / Roger-Viollet

Te zien zijn foto’s van Lee Miller (1907–1977), Gerda Taro (1910–1937), Catherine Leroy (1944–2006), Christine Spengler (geb. 1945), Francoise Demulder (1947–2008), Susan Meiselas (geb. 1948), Carolyn Cole (geb. 1961) en Anja Niedringhaus (1965–2014).

"Just treat me like one of the boys" is een veelzeggende uitspraak van fotograaf Lee Miller, verwijzend naar de tijd dat ze met de geallieerde troepen meereisde door Duitsland en getuige was van de bevrijding van gevangenen uit concentratiekampen. Ondanks dat vrouwelijke fotografen altijd al aanwezig waren aan het oorlogsfront, is hun werk grotendeels onzichtbaar gebleven. In retrospectief kunnen we zeggen dat dit niets te maken heeft met hun talent en gedrevenheid, maar eerder met uitsluiting die voortkomt uit de overtuiging dat vrouwen niets te zoeken hebben in conflictgebieden.

© Christine Spengler/Sygma/Corbis

Dat er sinds de eerste oorlogsverslaglegging nog niet veel is veranderd in de perceptie van de vrouwelijke aanwezigheid in conflictgebieden blijkt uit het feit dat veel fotoredacteuren nog steeds liever geen vrouwen naar conflictgebieden sturen. Vrouwelijke fotografen moeten harder werken om accreditaties te verkrijgen, zijn vaak verantwoordelijk voor hun eigen veiligheid ter plaatse en fotoredacties staan lang niet altijd open voor hun verhalen.

Lee Miller

Naast het omverwerpen van het stereotype beeld van de oorlogsfotograaf, wordt aan de hand van het werk van deze fotografen de opkomst, de ontwikkeling en de impact van oorlogsfotografie belicht.

Door de geschiedenis heen is het fotografen gelukt de oorlog terug te brengen tot individueel leed en lef, waardoor de buitenwereld zich kan verplaatsen in het conflict en compassie kan voelen. De impact van oorlogsfotografie heeft meer dan eens de publieke opinie doen kantelen wat betreft democratie en de schending van mensenrechten.

Vrouwen aan het front – Fotografie van Lee Miller tot Anja Niedringhaus is te zien van tot en met 26 november 2023 in Fotomuseum Den Haag.