Pijnlijke terugkeer: 'U wordt door niemand verwacht'

De oorlog was niet voor iedereen in mei 1945 afgelopen.

Het is bijna niet voor te stellen: joodse mensen die onderduiken en kampen overleefden, keerden terug in een koud en kil Nederland waar ze weinig begrip en veel bureaucratie aantroffen.

Empathie was ver te zoeken, de menselijke maat was er niet. De overheid richtte zich vooral op de wederopbouw van Nederland en het mocht niet lijken alsof groepen werden voorgetrokken.

‘De Nederlanders hebben zich schunnig gedragen'

Dat leidde tot schrijnende situaties. In het najaar van 1945 kwam de grootvader van historica Michal Citroen terug uit Auschwitz. Veel later vertelde hij haar hoe afschuwelijk de eerste jaren na de oorlog voor hem en zijn landgenoten geweest waren: ‘De Nederlanders hebben zich schunnig gedragen.’

Behalve door het schamele restant van de joodse gemeenschap zelf werden zij door niemand verwacht

Eenmaal thuis op vaderlandse bodem was er voor de meeste joden geen aandacht, geen begrip en geen opvang. Behalve door het schamele restant van de joodse gemeenschap zelf werden zij door niemand verwacht.

'Of de erfpacht nog wel even betaald kon worden'

Dat boek heeft ze nu herzien met bevestigingen van verhalen die ze eerder nog niet kon gebruiken. Zoals deze: Amsterdamse huiseigenaren die gedeporteerd waren naar nazikampen hadden over de jaren 1943 en 1944 de erfpacht niet betaald. Toen ze terugkwamen kregen ze die rekening alsnog. Dat kan gebeuren, kun je zeggen, zo ongewild kil kan ambtenarij soms werken.

Citroen in het Algemeen Dagblad: "Maar het was niet alleen dat ze die openstaande rekening moesten betalen, ze kregen een boete! Daar kun je toch niet bij! Die mensen waren alles kwijtgeraakt, hun familie werd vermoord, ze zaten in het concentratiekamp en dan zo’n boete. Onvoorstelbaar. Het is de illustratie van de onmenselijke omgang van het overheidsapparaat met zulke kwetsbare mensen."

U wordt door niemand verwacht van Michal Citroen kost € 25. Ze maakte ook een indringende podcastserie over het onderwerp.

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in