'De oorlog bestaat, maar is tegelijk lang geleden'

Hoe drie generaties met de erfenis van WOII omgaan.

Een passende leestip voor deze dag: in 'Verdriet en boterkoek' vertelt journalist en programmamaker Margalith Kleijwegt over hoe verschillende generaties binnen haar familie omgaan met de Joodse identiteit.

Haar moeder, documentairemaakster Netty Rosenfeld (hier in 1951 met een Braziliaanse reuzenschildpad), was Joods opgevoed, had als twintiger ondergedoken gezeten en worstelde met haar beladen verleden. De oorlog had ze ‘van zich afgevochten’, het Joods-zijn beschouwde zij vooral als een last.

Voor Kleijwegt was die gespleten houding ingewikkeld. Ze voelde de zwaarte van dat verleden, haar eeuwige gevecht met het Jodendom en wist niet altijd hoe daarop te reageren.

Margalith Kleijwegt vertelt over hoe haar moeder Netty Rosenfeld al meteen na de oorlog te maken kreeg met antisemitisme: ‘En dat antisemitisme is er nog steeds’, stelt ze. Netty had er een hele praktische oplossing voor: trouwen met een niet-jood #buitenhof pic.twitter.com/Elv3Nv3fn6

— Buitenhof (@Buitenhoftv) May 2, 2021

‘Mam, mag ik mijn keppeltje al op?’ vroeg Margaliths achtjarige zoon lang voordat de seideravond zou beginnen. Zo’n blijmoedige associatie met het Jodendom verraste en ontroerde Kleijwegt. Diezelfde onbekommerde houding zag ze bij de kinderen van haar broer, en bij de kleinkinderen van haar neef Jaap die in de oorlog als klein jongetje ondergedoken had gezeten. Geen ongemak meer, maar trots. Margalith vertelt in het boek een intiem familieverhaal hoe drie generaties met dat verleden, ‘die shit van jullie’, omgaan.

'Ik wilde een licht boek maken, niet sentimenteel, niet larmoyant of dramatisch'

"Het heeft me mijn hele leven beziggehouden," zegt Kleijwegt in Trouw." In de loop der jaren verzamelde ze allerlei informatie, praatte met familieleden, oude vrienden van haar moeder, de man bij wie Netty ondergedoken heeft gezeten.

(c) Allard de Witte

"Maar ik vond het heel moeilijk om de juiste toon te vinden. Ik moest een drempel over, nog steeds eigenlijk. Ik wilde een licht boek maken, niet sentimenteel, niet larmoyant of dramatisch. Tot mijn uitgever tegen me zei: ‘Maar het is geen licht verhaal, het was een catastrofe.’ Ze heeft gelijk, ­realiseerde ik me, en dat hielp me verder."

'Voor deze nieuwe generatie leek het verleden van hun grootouders eerder fascinerend en zelfs wel spannend'

Het is een mooi, eerlijk relaas geworden, met een realistisch verloop, gezien het feit dat voor de derde generatie de oorlog wel bestaat, maar tegelijk ook lang geleden is.  

Uit Verdriet en boterkoek: 'Voor deze nieuwe generatie leek het verleden van hun grootouders eerder fascinerend en zelfs wel spannend. Die oudjes, hun grootouders, hadden toch maar deel uitgemaakt van de belangrijkste gebeurtenis in de recente geschiedenis.'

Het boek was razendsnel uitverkocht, maar de nieuwe druk is al over tien dagen te koop en het e-book is wel verkrijgbaar. 

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in