Doe jezelf en een ander een lol: complimenteren kun je leren

Geef iemand een compliment en de sfeer wordt meteen beter. Helaas zit het prijzen ons Nederlanders niet zo in het bloed. Maar met oefenen kom je een heel eind.

Nederlanders zijn geen complimenteus volk. Over het algemeen is de gedachte: je hoort je werk goed te doen, daar word je voor betaald, daar hoef je niet nog eens speciaal voor geprezen te worden. Regelmatig zeggen dat iemand iets goed doet, vinden wij overdreven en erg Amerikaans, waar men strooit met woorden als great job, well done en fabulous. Dat doen Nederlanders niet. Als je iets verkeerd doet, hoor je het wel, als je niets hoort, zit het wel goed. Geen bericht is goed bericht.



Maar dat is geen aanpak die bijdraagt aan goede intermenselijke verhoudingen en een prettige sfeer. Bovendien is het niet alleen aardig om je medemens af en toe te complimenteren met z’n gedrag, uiterlijk of werk, het is ook heel effectief. Mensen gaan er beter door presteren. Zo bekeken zijn complimenten geen luxe, maar een noodzaak; ze zijn de smeerolie in relaties.



Zelf ben ik als baas nogal tekortgeschoten op dat punt. Als hoofdredacteur van Opzij had ik een team van zo’n tien vrouwen met wie ik samen het blad maakte. Het was echt ‘ons blad’, zo voelde iedereen dat. Na mijn vertrek hoorde ik dat de collega’s, met wie ik trouwens prima kon opschieten, het toch wel als een gemis hadden gevoeld dat ik ze zelden of nooit een compliment had gegeven. Terwijl ik toch echt vond dat ze hun werk meestal goed deden.

EEN C OP DE AGENDA

Gelukkig ben ik ouder en wijzer geworden. Tegenwoordig deel ik heel gemakkelijk complimenten uit, daarbij geholpen door de mail. Een aardig bericht sturen naar collega’s of andere bekenden, om ze te prijzen voor een goed artikel of een andere prestatie, doe ik zo niet dagelijks, dan toch zeker wekelijks.

Waarom had ik daar vroeger dan moeite mee?

Dat vroeg ik coach/spreker Henk Jan Kamsteeg (46), die trainingen geeft en schrijft over het onderwerp ‘Dienend leiderschap’. Hij schreef het boek De kracht van het compliment.



Kamsteeg denkt dat de Hollandse volksaard en het calvinisme belangrijke oorzaken zijn van mijn/onze onhandigheid op het gebied van complimenten geven. ‘Wij kunnen best aardig zijn,’ zegt hij. ‘Luister maar eens naar de afscheidsspeech die mensen krijgen als ze met pensioen gaan. Dan worden er kwistig complimenten uitgedeeld, maar dan is het te laat, want de werknemer in kwestie gaat weg. Complimenten geven zit gewoon niet in onze cultuur en al helemaal niet in de werkcultuur, maar we kunnen het onszelf natuurlijk wel aanleren. Als je oprecht in je mensen geïnteresseerd bent en ze niet alleen maar ziet als werktuigen, die je helpen een bepaald doel te bereiken, kun je leren ze af en toe een pluim te geven. Zet desnoods op bepaalde dagen een C in je agenda, dan weet je dat het tijd is voor een compliment.’



En hoe zit het andersom? Kun je als werknemer je baas ook eens een compliment geven? ‘Dat gebeurt zelden of nooit,‘ zegt Kamsteeg. ‘Het wordt als slijmen gezien, maar dat is natuurlijk onzin, ook die man of vrouw wil wel graag eens iets aardigs horen. Het compliment moet wel oprecht zijn, altijd, in welke richting dan ook. Mensen zouden sowieso wel wat opener tegenover elkaar mogen zijn. Ik ben een kleine zelfstandige, maar in een bepaalde setting heb ik wel een leidinggevende, een vrouw. Zij weet dat ik haar goed vind, dat heb ik haar verteld, dat mag ze best weten.’

HET PRIJZEN PERFECTIONEREN

Complimenten geven is essentieel, maar het benoemen van iets wat níet goed gaat, ook. Dat moet je niet bewaren tot het jaarlijkse functioneringsgesprek, door Kamsteeg ‘een gedrocht’ genoemd, omdat bazen en werknemers daarin gedwongen van alles met elkaar te bespreken. ‘Eigenlijk zou de inhoud van die gesprekken geen enkele verrassing mogen zijn, omdat je het hele jaar door met je mensen in gesprek hoort te zijn. Medewerkers hebben namelijk behoefte aan aandacht.’



Overigens vinden we het vaak gemakkelijker kritiek te spuien dan iets aardigs te zeggen, volgens hem. ‘Je hebt van die zeemeeuw-managers, zoals ik ze noem. Een zeemeeuw vliegt over je heen, krijst hard, poept op je hoofd en verdwijnt dan weer. “Ik hoor en zie mijn baas alleen maar als het niet goed gaat,” hoor ik werknemers vaak zeggen. Ik leer leidinggevenden in mijn cursussen dat er een bepaalde verhouding moet bestaan tussen kritiek en complimenten, namelijk één staat tot vier. Dat wil zeggen: eenmaal kritiek tegenover vier complimenten.’



Wat voor complimenten horen mensen graag?

‘Dat hangt heel erg af van de persoon in kwestie,’ zegt Kamsteeg. ‘Geef mensen de complimenten waaraan ze behoefte hebben. Je vrouw maak je blij met een knuffel of een cadeautje, een werknemer met een compliment over zijn functioneren. Je moet je aanpassen aan de ontvanger, dat noem ik het perfectioneren van een compliment. Een perfectionist moet je bijvoorbeeld precies vertellen wat hij of zij goed gedaan heeft. Die heeft niets aan een algemeen compliment, die wil het naadje van de kous weten.

Een oefening die ik doe in mijn trainingen: schrijf op een stukje papier een compliment aan je medecursisten. Veel mannen doen daar stoer over: “Wat moet ik daarmee?”, maar als ze het papiertje in handen krijgen waarop een compliment aan hún adres staat, zijn ze meestal echt getroffen door de woorden. Sommigen zijn er verlegen mee, stoppen het briefje in hun zak en gaan daarna snel naar de wc, waar ze vrijuit kunnen lezen wat anderen voor aardigs over hen op papier hebben gezet.’

BLIJVEN OEFENEN

Is er een verschil tussen mannen en vrouwen als het gaat om het geven van complimenten? ‘Vrouwen geven elkaar gemakkelijker complimenten dan mannen onderling. Het mooiste compliment dat je iemand kunt geven, is trouwens niet voor het uiterlijk, maar voor zijn of haar karakter.’



Kamsteeg vraagt vaak aan zijn cursisten welk compliment het meeste indruk op hen gemaakt heeft.



Zijn eigen herinnering: “Ik liep als jong journalist stage bij een krant in Nieuw-Zeeland, waarvan mijn oom hoofdredacteur was. Ik kreeg nogal een kritisch stageverslag van mijn chef; zo was mijn beheersing van de Engelse taal, volgens hem, onder de maat. Ik zat daarna, nogal stilletjes, in de auto bij mijn oom, die op een gegeven moment zei: “Je stageverslag was niet zo gunstig, geloof ik, maar als mens ben je voor mij een tien.” Nooit vergeten, prachtig vond ik dat.’



In mijn eigen tijd als journalist bij Trouw, maar liefst twintig jaar, heb ik zelden een compliment ontvangen. Daar waren mijn mannelijke chefs heel slecht in. Eén heb ik tot de dag van vandaag onthouden, ook al werd het me niet persoonlijk gegeven. Ik was achttien, net begonnen op de regioredactie in Utrecht, waar ik - anoniem, in die tijd stonden onze namen nog niet bij onze artikelen - een sfeerstukje had geschreven over een lezing van schrijfster Clare Lennart. Mijn baas zei in het algemeen dat hij dat een heel aardig stukje vond. Ik gloeide van trots. In stilte.



Maar stel nu dat werknemers geen goed werk afleveren, waarmee moet je ze dan complimenteren? Kamsteeg: ‘Dan zeg je maar iets over hun inzet, enthousiasme en doorzettingsvermogen. Dat vijzelt hun zelfvertrouwen op en daarmee hopelijk ook hun prestaties’.

Een wereld waarin nooit complimenten worden gegeven, wordt een zure wereld. Dat dreigt bijvoorbeeld in de politiek. Sigrid Kaag, minister van Financiën, zei daar onlangs in een kranteninterview over: ‘Je doet dit werk voor de goede zaak, de dankbaarheid zal je niet om de oren vliegen’. Dus, hoe gaan we dat voortaan doen, complimenten uitdelen? Kamsteeg: ‘Oefenen en nog eens oefenen. Zeg eindelijk eens hardop wat je tegen iemand zou willen zeggen, maar wat je tot nu toe nooit durfde.’

ZO LEER JE COMPLIMENTEREN

1. KIJK GOED naar de persoon die je een compliment wilt geven: is dat een extravert of een introvert iemand? Pas je lovende woorden aan hem of haar aan.

2. OEFEN THUIS op je man, vrouw of kind hoe je iets aardigs zegt en kijk wat de reactie is.

3. Als je het moeilijk blijft vinden, volg dan EEN CURSUS waarin aandacht besteed wordt aan dit onderwerp.

4. Probeer je te HERINNEREN welk compliment jou ooit zelfvertrouwen heeft gegeven.

5. Als dat allemaal niet helpt, schaf dan het complimenten-spel of een serie complimentenkaartjes aan en haal daar inspiratie uit. (Bol.com, respectievelijk € 22,95 en € 11,95.)

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in