Geen zin in seks: is het normaal eens per kwartaal?

‘Dus ik zeg: als ik gewoon mijn boek door kan lezen ondertussen, vind ik het geen probleem.’ De tafel giert het uit. We zitten met vijf vriendinnen in een restaurant en een van ons doet een boekje open over haar seksleven. Of eigenlijk: de afwezigheid daarvan. Na drieëntwintig jaar huwelijk gelooft ze het de laatste jaren wel. Om te voorkomen dat hij zijn plezier buiten de deur gaat zoeken, biedt ze hem af en toe haar lichaam aan terwijl zij zich ondertussen verdiept in Nicci French. Het is waarschijnlijk niet helemaal wat Linda de Mol ooit bedoelde met haar beruchte column ‘Dan maak je maar zin’ als oplossing voor een ingedut seksleven.

Geen zin in seks is een van de meest voorkomende seksuele problemen in Nederland. Volgens een onderzoek van kenniscentrum Rutgers had 1 op de 5 vrouwen het afgelopen jaar zelden tot nooit zin in seks. Vrouwen zouden een lager libido hebben, te veel in hun hoofd zitten of door leeftijd verminderd opgewonden raken. Maar is dat wel zo? En, misschien belangrijker, is dat erg?

Vicieuze cirkel

Op seksgebied willen we zo normaal mogelijk zijn, zeggen seksuologen. Maar wat is ‘normaal’ eigenlijk? Veel mensen denken dat je minstens twee keer per week zin moet hebben en dat het slecht is voor je relatie als je geen seks hebt. Seksuoloog Eveline Stallaart noemt dat onzin. ‘50 procent van Nederland heeft maar een keer per maand seks en 25 procent zelfs maar een keer per jaar. Dat is heel anders dan de een à twee keer per week die vaak als ‘gezond’ wordt gezien. Toch klampen veel mensen zich aan die norm vast en dat legt onnodige druk op hun relatie.’ Maar seks helemaal laten voor wat het is, helpt ook niet. ‘Het risico is dat je in een vicieuze cirkel terechtkomt: je hebt geen zin, wijst je partner af en hij neemt daardoor steeds minder initiatief – wat jou goed uitkomt.

Dat lijkt misschien makkelijk, maar zo laat je je seksleven langzaam inslapen.’ ‘Hoe vaak doen jullie het allemaal eigenlijk nog?’ vraag ik wanneer we weer met hetzelfde vriendinnengroepje afspreken. Het gesprek valt stil en er wordt ongemakkelijk gegrinnikt. ‘Eh, nou, nooit.’ begint er eentje. ‘Alleen op feestdagen,’ grapt een ander, wat tot nog meer gelach leidt. Snel vraagt iemand iets over de hoogte van de studiebeurs en het gesprek gaat verder over opgroeiende kinderen. Over seks praten we blijkbaar nog steeds niet graag, en als we het na een paar wijntjes toch aandurven, gaat het vooral over hoe weinig het ervan komt. Wat maakt nou dat we geen zin (meer) hebben? De meest genoemde boosdoeners zijn stress, overgewicht, medicatie, vermoeidheid, relatieproblemen en negatieve gevoelens of gedachtes. Wie de de cijfers over genot hoort, is ineens niet meer zo verbaasd over het grote aantal vrouwen zonder zin.

Maar 30 tot 50 procent van de heteroseksuele vrouwen komt klaar bij seks, terwijl dat bij mannen 90 tot 95 procent is.

Volgens kenniscentrum Rutgers zegt maar 75 procent van de vrouwen te genieten van seks tegenover 92 procent van de mannen. Dus áls we dan seks hebben, vindt een kwart van ons er eigenlijk geen bal aan. Heeft dit te maken met de veelgenoemde orgasmekloof? Maar 30 tot 50 procent van de heteroseksuele vrouwen komt klaar bij seks, terwijl dat bij mannen 90 tot 95 procent is. Een klein deel van de vrouwen, 12 procent, krijgt zelfs helemaal nooit een orgasme. De in 2022 overleden hoogleraar seksuologie Ellen Laan verklaarde het verschil in plezier in bed tussen mannen en vrouwen ooit zo: ‘Vrouwen hebben veel minder geleerd dat seks leuk is. Mannen kunnen alleen penetreren als ze opgewonden zijn, maar vrouwen hoeven niet opgewonden zijn om gepenetreerd te kunnen worden. Veel vrouwen tolereren dat, omdat ze het belangrijk vinden voor hun relatie of om hun partner een plezier te doen.’ Een oproep die je steeds vaker hoort uit de hoek van seksuologen, relatietherapeuten en feministen is om een vrijpartij breder te zien dan piemelin-vaginaseks (piv). Op die manier valt er voor vrouwen ook wat meer te genieten.

Bekijk ook

Bibi (48): 'Ik fantaseer over s*ks met anderen' | Nouveau

Ruim twintig jaar nadat Bibi (48) en Wim elkaar het ja-woord gaven zijn ze nog altijd dol op elkaar. Maar er is iets dat hen beiden bezighoudt: ze hebben nooit seks gehad met een ander. 

Opwinding omarmen

‘Opwinding is de sleutel tot alles,’ pleit arts en seksuoloog Elise van Alderen. ‘Vanuit opwinding ontstaan de verlangens die tot seks kunnen leiden.’ In haar praktijk spreekt Van Alderen veel vrouwen die niet goed weten hoe hun lichaam op seksueel vlak werkt. ‘Het gaat er vooral om dat je goed registreert hoe je lijf reageert,’ geeft ze aan. ‘Wat doen je ademhaling, je hartslag, je clitoris en bekkenbodem? Maar ook: wat voel je daarbij? De gevoelscomponent is de motor van je seksuele verlangens en gedrag. Seks is voelen.’ Bij vrouwen duurt het alleen wat langer tot het deurtje naar seksuele opwinding opengaat, stelt de Amerikaanse relatietherapeut Tasha Seiter. ‘Voor vrouwen komt opwinding meestal op de eerste plaats en daarna komt verlangen.’ Daar waar een gemiddelde man dus midden in de super­markt, op de fiets of in de kroeg spontaan overvallen kan worden door een potje geilheid heeft een vrouw de juiste omstandigheden nodig om in de stemming te komen. Daarbij zijn volgens Seiter twee zaken essentieel: een laag stresslevel en erotische prikkels (aanraking, visueel of auditief). Dat kan dus een stomende scène in een film zijn, een aanraking of kus of je partner die even lekker uitpakt met dirty talk. Dat vrouwen meer opwinding of prikkels nodig hebben voor seksueel verlangen is volgens Van Alderen onzin. ‘Het seksueel verlangen bij mannen en vrouwen werkt in de basis hetzelfde. Zowel mannen als vrouwen hebben opwinding nodig, en die ontstaat na een prikkel. Het verschil zit ’m vooral in hoe die prikkels worden benaderd en omarmd. In onze samenleving worden vrouwen vaak ontmoedigd om hun seksualiteit te verkennen, terwijl mannen juist worden aangemoedigd. Daardoor lijkt het alsof er een verschil is, maar dat is absoluut geen natuurlijk principe,’ licht ze toe. ‘Het is de grootste mythe die er is. Seks werkt bij iedereen hetzelfde, maar helaas blijft het genot nog steeds vooral gericht op de man.’

Zo weten zowel mannen als vrouwen weinig over het vrouwelijk genotsorgaan, de clitoris, en ligt bij vrouwen nog vaak de focus op de gevaren van seks, zoals soa’s, ongewenste zwangerschappen, het ‘sletstigma’ en seksueel geweld. Met andere woorden: jongens geven we op hun zestiende condooms mee op vakantie, tegen onze dochters zeggen we ‘pas op, kijk uit!’

Seksualiteit verkennen

Een van de grootste redenen waarom vrouwen vaak geen zin in seks hebben, is dat ze van jongs af aan niet de kans hebben gekregen om hun eigen seksualiteit te verkennen. ‘We moeten eerst terug op zoek naar onze eigen seksuele vrijheid en pas daarna ga je vormgeven,’ legt Van Alderen uit. ‘Als je iets met je sekspartner wil delen, moet je het eerst zelf vinden.’ Op zoek dus naar je eigen seksuele opwinding en uitzoeken waar je opgewonden van wordt. Want die opwinding heb je nodig om überhaupt zin te krijgen en om seks lekker te vinden.

‘Daarnaast is het essentieel om vrij te zijn met je eigen lichaam. Met naakt zijn en aanrakingen van je eigen lijf,’ besluit Van Alderen. ‘Naakt zijn in m’n eentje gaat nog wel,’ zegt de Nicci French lezende vriendin. ‘Maar met z’n tweeën ben ik toch altijd bezig met de tekortkomingen van mijn lichaam. Nu ziet-ie die dikke billen heen en weer zwiepen, denk ik dan als we het op z’n hondjes doen. Of: ik hoop dat hij niet down under gaat, want daar stinkt het waarschijnlijk, als hij aanstalten maakt om me oraal te bevredigen.’ ‘Wij vrouwen hebben geleerd om ons lichaam te beoordelen op basis van de verwachtingen die de maatschappij ons oplegt. Mannen willen en vrouwen moeten gewild worden,’ legt Van Alderen uit. ‘Sensualiteit is een voorwaarde voor seksualiteit. Om te kunnen genieten zul je moeten kunnen voelen en je bewust zijn van je lijf. Als je jezelf beoordeelt als dik of vies en je voelt afkeer bij je eigen lijf, kan er geen sprake zijn van seksualiteit en genot.’

Verbinding met je eigen seksualiteit

We kunnen onszelf bevrijden en dan krijgen we vanzelf weer zin in seks,’ zeg ik enthousiast tegen mijn vriendinnen. ‘Het is eigenlijk heel simpel: eerst moeten we ons losmaken van alle ideeën over hoe we ons horen te gedragen, hoe we eruit moeten zien en wat we in bed zouden moeten doen. Daarna is het een kwestie van verbinding maken met onze eigen seksualiteit door vertrouwd te raken met ons lichaam en onze opwinding.’ ‘Is dat echt alles?’ vraagt de Nicci Frenchvriendin. ‘Bijna,’ antwoord ik. ‘Als we ons lichaam eenmaal goed kennen, moeten we ook durven uitkomen voor onze seksuele opwinding, verlangens en fantasieën, én onze grenzen duidelijk aangeven.’ ‘Klinkt makkelijker gezegd dan gedaan,’ zegt ze nadenkend. ‘Maar die aangespoelde-walvisseks die ik nu heb, is ook niks.’ We raken in een geanimeerd gesprek waarin oude ideeën over seks van tafel worden geschoven en we elkaar voorzichtig vragen naar en vertellen over onze fantasieën en ervaringen. Het begin is er.

Misschien ook voor jou:

9 Verrassende redenen waarom seks hartstikke gezond is | Nouveau