Wies goes Ageless: "Nog even en we slikken ons jong"

Over de hele wereld houden wetenschappers zich bezig met de vraag hoe we precies ouder worden en op welke manier we dat proces zouden kunnen afremmen. 

Nu denken ze echt dicht bij het antwoord te zijn. Alles draait om zogenaamde senescente cellen. Die zouden dé oorzaak zijn van de meeste verouderingskwalen.  Sterker nog, als we de senescente cellen in een lichaam opruimen, kan het zelfs jonger worden – in muizen tenminste! 

Daar wil ik natuurlijk alles van weten. En als er íémand is die alles over dit onderwerp kan vertellen, is het wel Andrea Maier, dé verouderingsprofessor van dit moment. Ze doet onderzoek aan de Vrije Universiteit van Amsterdam en de Universiteit van Melbourne. Ik ben heel vereerd dat ze mij te woord wil staan. 

Allereerst, wat zijn senescente cellen precies?

‘Het zijn beschadigde cellen die zich in ons lichaam opstapelen. Elke dag worden overal in ons lichaam nieuwe cellen aangemaakt doordat bestaande cellen zich delen. Bij dat delen en het gebruik van de cellen kan er iets misgaan. Dat is heel normaal.

De schade wordt meestal direct gerepareerd door herstelenzymen, maar als de schade te groot is, gaat de cel ofwel dood en worden de resten opgeruimd, of hij wordt dan senescent. Dat betekent dat de beschadigde ouderdomscel in het weefsel aanwezig blijft.

Nu zou je je kunnen afvragen wat dat uitmaakt, maar de senescente cellen scheiden schadelijke stoffen uit die een soort permanente ontstekingsreactie in hun directe omgeving veroorzaken. Dat verslechtert de werking van omliggende cellen en weefsels.

Hoe ouder we worden, hoe meer senescente cellen we hebben. En hoe meer senescente cellen, hoe meer ouderdomskwalen.’

Dus willen we jonger worden of minder ouderdomsklachten hebben, moeten die cellen uit de weg worden geruimd. Hoe doen we dat?

‘Onderzoekers zijn al jaren bezig met de ontwikkeling van “senolytica”. Dat is een verzamelnaam voor medicijnen die senescente cellen te lijf gaan. Vergelijk het met antibiotica: daar zijn er ook heel veel van. Die senolytica zijn veelvuldig op muizen getest.

In jonge muizen kan het verouderingsproces worden afgeremd en als oude muizen senolytica krijgen, worden ze weer “jonger”; ze krijgen een mooiere vacht en zijn fysiek actiever.’

En nu wordt het middel verder onderzocht om te kijken of het ook geschikt is voor mensen?

‘Het erge is dat het al op de zwarte markt in China is terechtgekomen. Het wórdt dus al door mensen gebruikt. Maar dat is hartstikke gevaarlijk. We weten niet precies wat de bijwerkingen zijn. De ontwikkelingen gaan echter wel heel snel. Het kan zomaar zo zijn dat senolytica er over vijf jaar voor de mens zijn.

We onderzoeken nu waar senescente cellen precies voorkomen in het menselijk lichaam. Dat is van groot belang. Zo kunnen we onderzoeken of senolytica ook alleen toe te passen zijn op het orgaan waar de meeste senescente cellen zitten.’

Als het middel op de markt komt, wordt de levensverwachting dan ook hoger?

‘Dat is wel de verwachte “bijwerking”. Het doel van senolytica is niet ouder worden, maar ouderdomsziekten voorkomen, zoals long-, hart- en leverproblemen. Bovendien krijg je dan misschien later last van broze botten en zwakker wordende spieren.’

Ik wil al die kwalen inderdaad niet, maar ik hoef ook geen 130 te worden.

‘Als je enthousiast bent en meegaat met de tijd, waarom niet? De tachtigjarigen van nu zijn ook zo veel fitter dan een tijd geleden. Ik vind alleen niet dat het middel gebruikt zou moeten worden om “jonger” te worden. Dat zou maatschappelijk ook heel rare effecten meebrengen. Stel je voor dat je als oma net zo vitaal wordt als je kind of kleinkind.’

Wanneer begin je er dan mee?

‘De statistieken laten zien dat dat rond de veertig is, omdat rond die leeftijd de grootste achteruitgang begint. Maar eigenlijk begint het verouderingsproces al rond je twintigste, dus misschien moet dat de leeftijd zijn. De tijd zal het leren.’

Kunnen we zelf nog iets doen om die senescente cellen te lijf te gaan?

‘We hebben altijd gedacht dat het lichaam zelf niet in staat is senescente cellen op te ruimen, maar sinds twee jaar weten we dat er “opruimcellen” in het immuunsysteem zitten, die worden geactiveerd als je een betere levensstijl hanteert.

Bij een groep mensen met overgewicht die nauwelijks beweging hadden, nam het aantal senescente cellen af nadat ze drie keer per week gingen sporten. Het is ook logisch: met een gezond gewicht en veel bewegen voelen we ons beter en energieker.

Ik ben heel enthousiast over de middelen waaraan we nu werken en zou ze ook zeker gaan gebruiken, maar alleen in combinatie met een gezonde levensstijl. Anders klopt het voor mijn gevoel niet.’ 

Ongelooflijk, wat een ontwikkelingen. Gek is het allemaal wel. Het is natuurlijk fantastisch dat we steeds langer gezond kunnen blijven, maar het idee dat we ouderdom kunnen terugdraaien, vind ik nog onwerkelijk en ook wel eng. Misschien moeten we alvast wat regels op gaan stellen voor het gebruik van senolytica.

Wies schrijft elke week een blog op Nouveau.nl, maar ze heeft nu ook haar eigen vlog-kanaal BLOW (Beetje Leuk Ouder Worden) waar ze vlogs plaatst over ouder worden. Deze bijvoorbeeld, waarin ze met Monique Brood – van Zanten, arts endocrinologische gynaecologie, in gesprek gaat over hormoonpillen.