Wies goes ageless: Goed blijven zien

Ik kan me nog als de dag van gisteren herinneren dat ik voor mijn moeder de draad in de naald moest doen als ze een knoop wilde aannaaien. Zelf zat ze er altijd een paar centimeter naast. Ik snapte er niks van, zo moeilijk was het toch niet? En nu zit ik zelf met de gebakken peren. Zelfs met bril op zit ik te worstelen met naald en draad. 

Mijn ogen gaan achteruit

Wat gaat die achteruitgang van de ogen toch snel. Ik begon rond mijn veertigste al minder goed te zien en inmiddels ligt mijn huis vol met +2 leesbrillen. Ik kan geen recept, gebruiksaanwijzing, afstandsbediening of krant meer lezen zonder bril.

Ik weet van de biologielessen op de middelbare school nog dat je ooglens zich telkens aanpast; als je ver weg kijkt wordt hij platter en als je dichtbij wilt zien, wordt hij boller.

Door dit ‘accommoderen’ - waarbij de oogspieren zich aanspannen of juist ontspannen- vallen alle beelden scherp op het netvlies. Ik vind het maar wat raar dat dit proces veertig jaar goed gaat en dan opeens begint te haperen. 

Specialist

Het is Tjeerd de Faber, oogarts verbonden aan Het Oogziekenhuis in Rotterdam die mij wil uitleggen hoe het nou zit met die ouder wordende ogen. Hopelijk heeft hij ook opbeurend nieuws.

Tjeerd de Faber: ‘Een mensenoog is een perfect werkende biologische constructie tot je een jaar of 45 bent. Weet je dat je op die leeftijd nog maar een tiende kan scherpstellen van wat een baby kan? De lens zit in een flexibel zakje met eiwitten die stijver en harder worden naarmate we ouder worden. De lens wordt daardoor dikker en minder elastisch.

Daarbij zitten aan die lens allemaal kleine draadjes die weer vastzitten aan een kringspier die kan samentrekken en ontspannen. Ook die spier wordt minder elastisch waardoor we al met al minder goed kunnen scherpstellen. Misschien lijkt het zo dat het verouderingsproces van je ogen sneller gaat dan dat van andere organen, maar dat is niet het geval.

Bij apen gaat het overigens precies zo. Een jonge aap vlooit van heel dichtbij, een oude aap moet een armlengte afstand nemen om de vlooien te kunnen zien. Net als wij doen met de krant’ 

Maar waarom gaat ons vermogen om in de verte te zien dan niet achteruit?  

‘Dat komt omdat het oog dan ontspannen is, we hoeven er dus niets voor te doen. Maar op den duur verhardt de lens zo dat je ook in de verte minder kan zien. We hebben het dan over staar.’

Sommige mensen van mijn leeftijd hebben nog helemaal geen leesbril, hoe kan dat?

‘Veelal hebben die mensen te maken met een cilinderafwijking waardoor de ene oogafwijking de ander compenseert. En daarnaast is het natuurlijk een feit dat de een sneller veroudert dan de ander.’ 

Maar nu de hamvraag: kan je iets doen om je zicht goed te houden en je ogen dus jong? 

Dr. De Faber: ‘Je kan het verouderingsproces wel vertragen, door bijvoorbeeld niet te roken en je ogen goed te beschermen tegen ultraviolet licht. Mensen die in de tropen wonen, veel op open zee of in de sneeuw zitten, krijgen zo’n tien jaar eerder staar. Gezonde voeding speelt ook een belangrijke rol: voldoende Vitamine A, Vitamine B en sporenelementen als zink en Luteïne.’ 

Ik heb gelezen dat een leesbril opzetten eigenlijk alleen symptoombestrijding is en dat je beter oefeningen kunt doen om het verouderingsproces te stoppen of zelfs terug te draaien, klopt dat?

‘Ik ken die verhalen over ontspanningsoefeningen als palmeren* ook, maar het is complete onzin. Ook is het niet waar dat je het gebruik van een leesbril zo lang mogelijk moet uitstellen.

Als je niet goed kunt lezen ga je je al snel in allerlei bochten wringen om goed te kunnen zien, met hoofdpijn, vermoeide ogen of een zere rug als gevolg. Het is nergens goed voor. Je kunt de marathon ook zonder goede sportschoenen lopen, maar geheid dat je zere voeten en andere blessures krijgt.’ 

Wijzer

Ik ben weer heel wat wijzer geworden. Jammer genoeg kunnen we vooralsnog de tijd niet terugdraaien, maar we hebben de snelheid van de achteruitgang wel een beetje in de hand. Ik kan in elk geval zonder zorgen mijn leesbril ophouden en dit verhaal afmaken.

*Palmeren is een ontspanningsoefening voor je ogen waarvan gedacht wordt dat het je zicht verbetert. Palmeren doe je door je ogen te sluiten en dan de gesloten ogen te bedekken met je handpalmen.

Beeld: Stef Nagel.