Marion tipt: Nieuwe Van Gogh is grootse ontdekking

Alsof ik kennis heb gemaakt met de échte Vincent van Gogh. Zo voel ik me na het zien van At Eternity’s Gate waarin Willem Dafoe de tragische schilder speelt.

De gelijkenis – voor zover je kunt afleiden uit de zelfportretten - is treffend.

Understated speelt Dafoe de rol van verguisde kunstenaar, te vroeg geboren, zijn tijd ver vooruit en hopeloos onbegrepen. ‘Ik schilder voor mensen die nog niet geboren zijn,’ filosofeert hij in de film die de laatste tien jaar van Vincent's leven belicht.

Geplaagd door angsten en depressies schildert hij landschappen en portretten in een realiteit waar de wereld om hem heen nog niet aan toe is.

Oog in oog met de eeuwigheid

Ga niet naar deze film als je hoopt op romantiek in Van Gogh-tinten, want je wordt niet vrolijk van Julian Schnabel's rauwe portret van de schilder. Vincent leidt een eenzaam en arm bestaan. Zelfs zijn vooruitstrevende vriend en vakgenoot Gauguin begrijpt zijn kleurgebruik en bijna manische gedrevenheid niet.

Meest ontroerende moment in de film is de scene waarin zijn broer Theo hem opzoekt in het ziekenhuis. De broers liggen samen in bed en Vincent legt als een onschuldig kind zijn hoofd op Theo’s borst, hem smekend of hij niet wat langer kan blijven.

De eenzaamheid schreeuwt oorverdovend uit deze film waarin honger, kou en angst onnadrukkelijk aanwezig zijn. Alleen als hij de zon tegemoet rent, door de bloemrijke velden van Arles, glimlacht Vincent terug naar het leven. Daar waar hij oog in oog staat met de eeuwigheid, Eternity’s Gate – het schilderij dat Vincent twee maanden voor zijn dood schilderde.

Willem Dafoe verdient een vette Oscar voor zijn ingetogen vertolking, voor zijn gave om zich over te geven, zijn kunst van het weglaten, zijn dienstbaarheid aan de rol en zijn totale gebrek aan ijdelheid op het doek.

Wilde seks

Van mij had Willem Dafoe al een Oscar mogen krijgen voor zijn rol in Platoon(1986). Zijn sterfscène, de armen wijd uitgespreid, doorzeefd met kogels. Het Adagio voor Strijkers van Samuel Barber eronder... het staat op mijn netvlies gegrift. 

Ik geef toe dat ik een zwak heb voor Dafoe, die ik twintig jaar geleden mocht interviewen in Amsterdam. Daar werd ik niet teleurgesteld. Want wat een aardige, benaderbare man. Dol op zijn vak en zich bijna niet bewust van zijn aantrekkingskracht die ook op het witte doek altijd sluimerend aanwezig is.

Ik begrijp niet dat de Française bij wie Vincent een kamertje huurt hem niet de kleren van het lijf rukt als hij oppert dat ze misschien bij hem zou kunnen blijven… Maar in plaats van wilde seks te hebben met een van de grootste kunstenaars aller tijden, wijst ze hem op de huurachterstand die hij bij haar heeft. Wie is er dan eigenlijk gek?

Kers op Dafoe's taart

Dafoe, inmiddels 63, heeft meesterlijke griezels gespeeld, soms een held en vaak schijnbaar doodgewone mannen, zoals in The Florida Project. Maar zijn Van Gogh is de voorlopige kers op Willem Dafoe’s taart.

Daar kan geen Bradley Cooper en ook geen Rami Malek tegenop, al zou ik de laatste het beeldje alleen al gunnen om de liefde waarmee hij Freddie Mercury tot leven heeft weten te brengen in Bohemian Rhapsody. Maar het verbleekt bij de van alle glamour ontdane prestatie van Dafoe.

Of de gerechtigheid op 24 februari zal zegevieren of niet, met At Eternity’s Gate is er in feite een nieuwe Van Gogh ontstaan, een grootse ontdekking in filmvorm waardoor je voorgoed anders naar hem en zijn werk gaat kijken.

Vanaf 7 februari in de bioscoop.

BONUSTIP van een heel ander kaliber: Cats

Van 2 t/m 7 april komt de musical Cats terug in Nederland, in het Rotterdamse Luxor Theater. Deze originele West Ende-versie met Britse cast speelde vorig jaar en begin dit jaar voor uitverkochte zalen in Nederland. Nog niet gezien? Ga dan zeker op jacht naar kaarten. Want aan deze voorstelling klopt alles!

Ik heb ademloos gekeken en geluisterd en dat terwijl ik allesbehalve een musical-fanaat ben. Deze productie ademt vanaf het eerste ogenblik magie en dat is wat theater maakt tot wat het hoort te zijn.

Adem voor de geest.