'Hoezo, is een pester óók slachtoffer?'

April 2017. Vier-en-een-half-jaar geleden. Toen schreef ik voor het eerst een Nouveau-blog over bully's. Stelde ik hardop de vraag wat het is dat je als volwassene helemaal losgaat op iemand die je niet eens kent.  Omdat het kan?

November 2018. Anderhalf jaar later, schreef ik een blog waarin ik het opnam voor Sylvie Meis omdat ik met de beste wil van de wereld niet kon begrijpen waarom zoveel mensen (97% vrouw!) het keer op keer nodig vinden haar digitaal met de grond gelijk te maken.  Afgunst?

En nu is het september 2021. Weer bijna drie jaar verder. Deze week is ‘De week tegen het pesten’.  Leren we het dan nooit?

Geen fatsoen? Dan ook geen stemrecht

Ik vind het ongelooflijk verdrietig dat nog steeds zoveel mensen, kinderen én volwassenen, structureel pestslachtoffer zijn. Onvoorstelbaar vind ik het helaas niet, want op Facebook en Twitter wordt elke dag opnieuw bevestigd dat dit land gruwelijk veel bullies kent.

Volwássen bullies. Je weet wel, die 18+ mensen die stemrecht hebben. Ik zou ze dat met liefde afpakken. Want als je keer op keer laat blijken dat je geen fatsoenlijk, inlevend persoon met normen en waarden bent, verdien je wat mij betreft helemaal geen stemrecht. Dan verdien je alleen maar een verbod op wifi en mobiele netwerken zodat je geluid niet verder reikt dan het vermogen van je stembanden. En laten we wel wezen: pesters zijn laffe wezels die niet het lef hebben om hun rottige karakter aan de hele wereld te tonen, dus dan zou het een stuk gezelliger worden.

‘De maatschappij, dat ben jij’

Herinner je je deze slogan nog? Zelf moest ik het even googelen, maar het bleek een campagne van SIRE uit 2002. 

Die campagne ging iedereen aan. Want wij met ons allen, wij zijn de maatschappij. Niet naar een ander wijzen, maar zelf je verantwoordelijkheid nemen. Invloed uitoefenen in je eigen kring, het goede voorbeeld geven en bijsturen waar dat nodig is.

Pesten op school

Voor sommige kinderen is het letterlijk elke dag hel: naar school moeten. Waar er tijdens de les niemand naast je komt zitten, waar je in de pauze alleen je lunch eet. Waar je tijdens de gymles élke keer opnieuw als laatste overblijft, en waar je aan het einde van de dag zo snel je kunt naar huis gaat om je pesters te ontlopen. Het veroorzaakt diepe wonden waar mensen nog jarenlang, zo niet hun hele leven lang, last van houden.

Anti-pest programma’s

Heel veel scholen zeggen actief bezig te zijn met anti-pest-protocollen. Het effect daarvan is zelden aantoonbaar effectief. Leraren, docenten, juffen en meesters, ze doen vast hun best. De meesten. Maar niet altijd, en ook niet allemaal.

Pesten hoort er ook wel een beetje bij natuurlijk

Een veelgehoorde opmerking, maar desalniettemin eentje waar ik braakneigingen van krijg. Want hoezo ‘hoort het erbij?’  Welke pannenkoek heeft dat ooit bedacht? 

Net als ‘Gaat vanzelf wel over’. Want dat is niet zo. Maar liefst 1 op de 4 werknemers wordt gepest op het werk. Dat zijn dus volwassen mensen waarvan 25% wordt gepest. Door hun volwassen collega’s.

Het houdt niet op. Niet vanzelf

En het meest verdrietige hiervan is dat ik dus met 100% zekerheid mensen ken die slachtoffer zijn want ik ken wel 150 mensen. En tegelijkertijd ken ik er geen een, want niemand heeft het er ooit met me over gehad. Die mensen durven er blijkbaar niet over te praten. Schamen zich misschien? Zijn bang niet serieus genomen te worden? Dat het weggewuifd wordt?

Want dat gebeurt vaak met dit soort kwesties: Iemand benoemt één ding waarop de ander reageert met: ‘Ach jôh, dat was toch een grapje / niet zo bedoeld/ niet zo serieus nemen/ niet zo aantrekken’.

Maar het geniepige aan pesten is nu net dat het bijna altijd heel veel kleine dingen zijn en elk individueel ding is eigenlijk nooit genoeg om iemand op aan te spreken. Zo slim zijn de pesters helaas meestal wel. Dus kun je er eigenlijk nooit iets van zeggen, en er is ook altijd wel een excuus: ‘O ja sorry, maar je was nét even naar de wc toen wij gingen wandelen voor de lunch’. Of: ‘Ja, maar jij werkt niet op donderdag en dat was voor iedereen de beste dag voor het Sinterklaas-afdelingsfeestje’. 

De schuld van het slachtoffer?

Maar het kan nog erger. Er zijn namelijk opvoeders én docenten die met droge ogen zeggen ‘Ja, maar X is ook wel een beetje apart / onhandig ‘. En daar vlieg je dus echt compleet de bocht uit. Want op dat moment leg je de verantwoording bij het slachtoffer. Doe je ronduit aan ‘victim blaming’. In feite zeg je: ‘Ja, ze is verkracht, maar ja, ze had ook wel een heel kort rokje aan’.  WTF? Realiseer je je wel wat je zegt? Omdat iemand verlegen, onzeker, a-atletisch is, mag diegene dienen als boksbal? Niet eens misschien.

Zullen we de rollen even niét omdraaien?

En dan nog een ander dingetje: De pester is géén slachtoffer. De pester is een pestkop, een bully.

Geen rooie driewieler hebben gehad, thuis alle aandacht krijgen en moeten leren dat je daarbuiten aandacht moet delen, onzeker en daarom maar de aanval kiezen? Het maakt je nog steeds geen slachtoffer. Sneu zijn ze zeker, en ze komen waarschijnlijk vaak niet uit een stabiel gezin, maar dat is geen excuus, laat staan een reden. Ik ben ook voor verplichte therapie, samen met de rest van het gezin, want dat gedrag moet eruit. Maar je bent en blijft dader, geen slachtoffer.

Het is om te janken...

Er is een gezegde dat luidt: ‘Je krijgt eruit wat je erin stopt’. Lieve beste ouders, verzorgers, opvoeders: lees die zin nog ‘ns een keer. Print ‘m. Plak ‘m op de ijskast. Maak het je screensaver. Want je mag dat nóóit meer vergeten: Je.Krijgt.Eruit.Wat.Je.Erin.Stopt.

Ergo: voed je kind op met normen en waarden en let op hoe het zich gedraagt! Dit begint namelijk allemaal thuis. Leer je kind dat pesten niet, nóóit, oké is.

Ook niet als dat andere kind geen designerkleding draagt. En al helemáál niet als dat andere kind verlegen is, of een bril draagt. Of niet uitblinkt in sport.

Jij, als opvoeder, bent verantwoordelijk voor wat je kind zegt en doet. Schelden, buitensluiten, duwen en slaan horen daar niet, nooit en te nimmer, bij. En alleen als iedereen daarvan doordrongen is, en ernaar handelt, pas dán houdt het op.

Pas dan is school die veilige fijne plek waar alle kinderen met plezier heengaan. Waar ze samen leren, samen spelen, samen lachen én op een goeie manier leren ruziemaken.

Oftewel: samen opgroeien tot mooie volwassen mensen die een aanwinst zijn voor de samenleving. En dat is aan jou, aan mij, en aan iedereen om voor op te staan.