Gabriëlle Hoppenbrouwers (49) is Officier van Justitie

'Het is zo makkelijk om te denken: hoppakee, de bak in.'

Mensen, dat vindt de bevlogen officier van justitie Gabriëlle Hoppenbrouwers (49) het allermooiste aan haar werk. Met haar autobiografische boek Familiezaken laat ze zien: een aanklager is ook gewoon een mens. En dat geldt ook voor criminelen. 

Op de keukentafel van haar bovenwoning ligt naast haar eigen boek een exemplaar van Misdaad en Mededogen van collega-officier Disa Jironet. Een pleidooi voor meer mededogen en empathie in het Nederlandse strafrecht. "Een fantastisch boek", zegt Hoppenbrouwers, die zich helemaal in het verhaal van Jironet kan vinden, in het Algemeen Dagblad. 

'Maar ik vroeg hem: waar is het misgegaan? Ik zag de verbazing. Hij voelde zich gehoord'

Een goed aanklager beschermt volgens haar niet alleen de samenleving, maar ziet ook het verhaal áchter een verdachte. "Vorige week had ik een man met een strafblad van 32 kantjes. Hij bezwoer me dat hij zijn leven wilde beteren. Kreeg nu hulp van een kliniek. Dan is zo het makkelijk om te denken: hoppakee, de bak in. Maar ik vroeg hem: waar is het misgegaan? Ik zag de verbazing. Hij voelde zich gehoord. Op zo’n moment ben ik de officier van justitie die ik wil zijn."

Als ze wil weten hoe herhaling van crimineel gedrag is te voorkomen, moet ze weten waaróm iemand de fout inging, stelt de geboren Soestse, die dagelijks verdachten van allerlei pluimage voorbij ziet komen. Van roofovervallen tot ernstige verkeersongevallen en zedenzaken. "Als je naar iemand luistert, bereik je meer. Zeker bij verdachten."

'Mensen zeggen zo makkelijk: doe maar een hoge straf'

Daarom heeft ze ook grote moeite met de discussie over minimum straffen - minder taakstraffen en vaker celstraf -  die recent weer oplaaide. "Mensen zeggen zo makkelijk: doe maar een hoge straf. Maar er komt zoveel meer bij kijken. Nogmaals, iedereen heeft zijn verhaal. De man die zijn ex-vrouw een kaakstoot geef, keuren we allemaal af. Maar als je hoort dat hij in alle rust probeerde de scheiding te regelen, terwijl zijn vrouw gefrustreerd is en de kinderen bij hem weghoudt, dan snappen we die knal. Het mág niet, maar we begrijpen het wel. Alle onderzoeken wijzen uit dat bij taakstraf het aantal terugvallen lager is dan bij celstraf."

'Ik geloof niet dat iemand slecht geboren wordt. Wel dat mensen slechte keuzes maken'

Hoppenbrouwers krijgt ook mensen in het verdachtenbankje 'die niet meer te redden zijn'. "Maar tot die conclusie kom ik niet zomaar. Er zijn onderzoeken gedaan door psychologen en psychiaters. Ik geloof niet dat iemand slecht geboren wordt. Wel dat mensen slechte keuzes maken. Alles draait om berouw. Als een verdachte niet inziet wat hij of zij heeft aangericht, dan moeten wij officieren de maatschappij beschermen. Ergens zit er dan een draadje verkeerd."

'Nederland is één van de landen waar het hoogst gestraft wordt'

Dat er dus een groep is die roept dat de Nederlandse aanklagers 'te soft' zijn, wuift ze meteen weg. "Daar kan ik niets mee. Ik dacht het vandaag nog: ik ga van Twitter af. Nederland is één van de landen waar het hoogst gestraft wordt. Dat geroeptoeter op social media is populistisch onderbuikgevoel. Onterecht en oneerlijk."

En dat raakt rechtstreeks haar rechtvaardigheidsgevoel. "Dat heb ik van mijn vader. Waarom oordelen mensen die mij niet kennen over mij?"

Ze pakt haar telefoon. "Ik moet het eigenlijk niet lezen, maar laatst ging ik in discussie met een vrouw die reageerde op een foto van mij op Instagram. Een foto dat ik aan het hardlopen ben - dat doe ik graag om stoom af te blazen. Ze  vroeg zich af of alle officieren hardlopen van 'onze belastingcenten'? Ja sorry, hoor. Wat moet je daar nou mee? Ik ga daar dan tegen in, omdat ik het zat ben. Maar ik stop ook al heel snel, want je doet het nooit goed."

'Het enige dat echt is veranderd, is jeugdcriminaliteit'

Dat Nederland steeds gevaarlijker zou worden, wijdt Hoppenbrouwers dan ook aan de constante stroom aan nieuws. "Ik heb een buurvrouw die volgens mij denkt dat we in een achterbuurt wonen, want in de buurtapp gaat het weleens over auto-inbraken. We wonen nou eenmaal in de grote stad. Vroeger kreeg je op een paar momenten op een dag het nieuws, nu gaat het aan de lopende band door. Ik zie van alles voorbij komen in de rechtbank, maar ik heb niet het gevoel dat het aantal delicten is toegenomen." Ze corrigeert zichzelf: "Het enige dat echt is veranderd, is jeugdcriminaliteit. Die is veel harder geworden."

'Toen zat ik in een spagaat: ben ik moeder of officier?'

Tot haar schrik werd ze er als moeder onlangs voor het eerst mee geconfronteerd. "Mijn zoon kwam thuis en vertelde over iets strafbaars dat op school is gebeurd. Ik schrok en vroeg: heb je het niet gemeld? Nee, ik ben geen snitch, zei hij. Ik moest beloven dat ik er niets mee zou doen. Toen zat ik in een spagaat: ben ik moeder of officier? Dan gaat het moederschap voor."

Al is dat soms ook wel een uitdaging, geeft ze toe. "Omdat ik zie wat groepsdruk met kwetsbare kinderen kan doen. Door corona hing mijn zoon afgelopen zomer vaak met een groep jongens in het park. Via via hoorde ik al eens dat die jongens vaak ruzie zoeken. Dan moet ik me inhouden. Gelukkig vertelde hij dat hij geen trek had in die lui. Toen dacht ik: wat ben jij stoer! Opvoeding geslaagd."

'Het duurde weken voordat we de dader hadden gevonden'

Dat haar werk met haar dagelijkse leven verweven is, beschrijft Hoppenbrouwers open in haar boek. Zo viel het haar zwaar om vlak na het overlijden van haar broer - hij overleed aan de gevolgen van slokdarmkanker -  emotionele gesprekken te voeren. Zoals met de nabestaanden van een vrouw uit Renswoude, die slachtoffer werd van een dodelijk verkeersongeluk. "Ze liep ’s avonds uit de kerk toen ze het zebrapad overstak en werd geschept door een auto. De automobilist reed door en zij overleed tien dagen later in het ziekenhuis. Het duurde weken voordat we de dader hadden gevonden."

'Ik wil laten zien dat ook achter een officier een verhaal schuilt'

Het schrijven over de dood van haar broer, was moeilijk. Het kostte haar maanden. "Iemand kan niet twee keer sterven en toch ook weer wel. Ik moest er opnieuw doorheen. Dat heb ik bewust gedaan. Ik wil laten zien dat ook achter een officier een verhaal schuilt. Dit verhaal is een ode aan hem", zegt ze geëmotioneerd. 

"Pas was ik aan het werk en plopte er een Facebook-herinnering van hem op mijn scherm. Ik brak. Werk leidt af, je kunt je in dossiers vastbijten, maar niet altijd. Daarom ben ik in mijn boek eerlijk geweest over mijn gevoel. Omdat ik geloof in de kracht van kwetsbaarheid."

Gabriëlle Hoppenbrouwers boek Familiezaken kost 23 euro.

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in