80 jaar vloeken en genieten met de Grote Blauwe Doos

Er zullen maar weinig Nederlandse huishoudens zijn waar niets van IKEA te vinden is: 'betaalbaar' en 'kwaliteit' (Billy's uit de jaren tachtig staan in het huis van schrijver dezes nog rotsvast overeind), daar houden we van.

En dat het in elkaar zetten van zo'n bouwpakket op een relatietest kan uitdraaien (woorden van de Zweden zelf, niet van ons) nemen we op de koop toe. Zeker op de 80ste verjaardag van de Grote Blauwe Doos.

Ingvar Kamprad

1. Het is vandaag tachtig jaar geleden dat Ingvar Kamprad (1926-2018) IKEA oprichtte in het Zweedse Älmhult. De naam s een letterwoord van de naam van de oprichter Ingvar Kamprad, zijn familieboerderij Elmtaryd en het nabijgelegen plaatsje Agunnaryd.

.

2. Het werd in 1943 door de zeventienjarige Kamprad opgericht als postorderbedrijf voor onder andere pennen, lucifers en portefeuilles. Hij leverde bestellingen binnen de provincie Småland. Kamprad ging slim om met de weinige middelen die hij tot zijn beschikking had. Een voorbeeld daarvan was zijn afspraak met de melkboer: het melkwagentje deed vaak dienst als bestelbus voor bestellingen.

.

3. In 1948 werden voor het eerst meubels aan het assortiment toegevoegd. Twee jaar later publiceerde IKEA de eerste catalogus, grotendeels geschreven door Kamprad zelf. De oplage nam elk jaar toe en de catalogus groeide met 200 miljoen exemplaren in 32 talen uit tot ’s werelds grootste commerciële drukwerk.

That awkward moment when you accidentally summon the Norse serpent Jörmungandr while trying to pronounce furniture names in IKEA… pic.twitter.com/w6hLWoIODd

— Swedish Canary (@SwedishCanary) December 20, 2022

Kamprad kon artikelnummers lastig uit elkaar houden. Daarom gaf hij de meubels Zweedse namen in plaats van nummers. Zo wordt buitenmeubilair vernoemd naar Scandinavische eilanden, krijgen bureaus en stoelen Zweedse jongensnamen en hebben tapijten namen van steden in Denemarken en Zweden. De spelling van de spullen heeft cultstatus gekregen waar graag mee wordt gegrapt.

.

4. In 1953 voegde IKEA de eerste zelfbouwmeubels toe aan de catalogus. Doordat die plat verpakt konden worden, namen ze minder ruimte in en gingen ze ook minder snel stuk tijdens het postordertransport. Steeds meer meubels in het assortiment werden ontworpen op basis van het zelfbouwconcept. Zo ook de iconische Lövet bijzettafel. De tafel was voor het eerst te zien in de catalogus van 1956, het design bleek tijdloos te zijn en is ter ere van de 80ste verjaardag omgedoopt tot Lövbacken. En in een nieuw jasje gestoken voor de limited edition Nytillverkad collectie. Nytillverkad is Zweeds voor nieuw uitgebracht.

.

5.  De eerste fysieke winkel werd geopend in 1958 in Älmhult, Zweden. Omdat bezoekers van ver kwamen, werd de showroom uitgebreid met een koffiehoekje en later een restaurant. In 1985 werden de klassieke Zweedse gehaktballetjes geïntroduceerd met groente, frietjes, vossenbessenjam en roomsaus.

.

6. In 1978 opende in Nederland het eerste IKEA filiaal in Sliedrecht. Vier jaar later opende in Amsterdam een tweede vestiging, nu telt ons land dertien vestigingen, verspreid over het hele land.  

.

7. Vanaf dag één ontwerpt een vast team van Zweedse designers alle IKEA producten. De Zweedse broer en zus Knut en Marianne Hagberg sloten zich in 1979 aan bij het IKEA designteam en bleven 41 jaar bij het woonwarenhuis werken. In totaal ontwierpen ze samen ruim 2.100 producten – geen enkele IKEA designer deed hen dat na. Hun meest beroemde ontwerp is de blauwe FRAKTA draagtas, die ook al cultstatus kreeg. 

.

Fans rolden dan ook om van het lachen toen Balenciaga met een luxe versie kwam.  

.

En IKEA legde nog eens quasi bloedserieus uit hoe je een échte Frakta kunt herkennen. 

.

8.  Naast het vaste ontwerpteam werkt IKEA jaarlijks samen met andere designers, waaronder ook een aantal Nederlanders. Zo bracht Hella Jongerius in 2005 als eerste Nederlandse designer een serie vazen uit. In 2016 ontwierp de bekende Nederlandse designer Piet Hein Eek de JASSA collectie en in 2018 de INDUSTRIELL collectie. De meest recente collectie van Nederlandse hand is VARMBLIXT, ontworpen door de Rotterdamse Sabine Marcelis. 

.

9.  Zeventig jaar na de eerste zelfbouwmeubels in de catalogus, verpakt het woonwarenhuis de meubels nog steeds zo plat mogelijk om de ruimte in het zelfbedieningsmagazijn optimaal te benutten en het vervoer van en naar de winkels zo efficiënt mogelijk te organiseren. Het bouw-het-zelfconcept is kenmerkend voor IKEA en was in 2011 onderwerp van een studie door onderzoekers van Harvard Business School. Die concludeerden dat er zoiets bestaat als het IKEA-effect: mensen hebben de neiging om dingen die ze (gedeeltelijk) zelf gemaakt hebben meer te waarderen dan dingen die door anderen zijn gemaakt.

.

10.  In de afgelopen 80 jaar opende het bedrijf 462 winkels in 62 landen en verwelkomde 680 miljoen fysieke klanten. Onlangs werden er nieuwe woonwarenhuizen geopend in Chili, Marokko en Nieuw-Zeeland. De grootste blauw met gele winkel staat in Manila, de Filipijnen, met 65.000 vierkante meter aan winkeloppervlakte. Heb je dat afgestruind, dan ben je vast wel toe aan een gehaktballetje.

Elke week het laatste nieuws ontvangen in je mailbox? Het beste van Nouveau.nl, Máxima en cultuur voor leuke vrouwen met stijl. Schrijf je in